26. Abant Toplantısı “Yeni Anayasa’nın Çerçevesi”ni konuşuyor.

Abant Platformunun öğleden sonraki oturumunda ana dilde eğitim konusu tartışıldı. Oturum başkanlığını Prof. Turgut Tarhanlı’nın yaptığı oturumda yazar Kemal Burkay, yazar Mümtazer Türköne, öğretim üyesi Müge Ayan Ceyhan ve Prof. Besim Dellaloğlu katıldı.

Kemal Burkay (Yazar, siyasetçi)

Ana dilde eğitim, seçmeli dersle çözülemez. Anadilde eğitim, demokratikleşmek için zorunludur. Uluslar arası sözleşmelerde hep söylenir. Hatta “din, dil, ırk ayırımı yapılmaksızın” denir sonra da bir dizi kısıtlamalar sıralanır.

Kendi dilini kullanmak konuşmak hakkı değildir. Kendi dilini kullanmak, aynı zamanda okuyup yazmaktadır, aynı zamanda kamuda bunu kullanmaktır.

Kürtçe bütün baskılara, engellere rağmen ciddi bir entelektüel dildir. Yazılan edebi eserler bugün bile ciddi önem arzediyor. Buna rağmen 20. yüzyılda yeniden yeşerdi. SSCB döneminde Rusya topraklarında önemli çıkış yaptı.

Kürtçe bugün dünya dil sıralamasında binlerce yaşayan dil arasında 26. sırada bulunan Türkçe’nin 5 sıra arkasından 31. sırada yer alıyor.

Kürt sorununu çözeceksek, anadilde eğitimi tereddüde kapılmadan yerine getirmek gerek. Bu bir demokratikleşme sorunudur.

Gönüllü birlikte yaşamanın yolunu bulmuş oluruz.

Müge Ayan CEYHAN: (Bilgi Üniversitesi)

Biz korkularla, bölünme paranoyası ile çocuğu unuttuk. Çok dilli eğitimin ne olduğunu unuttuk. Sosyolojik, eğitim metodolojisi olarak bakacağım bunlara.

Çok dillilik, çocuğun dil öğrenmesini kolaylaştırır. Çocuk en iyi bildiği dilden okur yazarlığı öğrendikten sonra öteki dilleri daha kolay öğreniyor.

Mümtazer TÜRKÖNE: (yazar, öğretim üyesi)

Kürt sorunu demek aslında Kürtçe sorunu demektir. Ben bunun üzerinde yıllardır duruyorum. Türkçe'nin bugünkü haline Türklerin marifetiyle mi geldi diye düşünsek, Türklerin çok fazla bir katkısının olmadığını görürüz.

Kürtçe'nin eğitim dili olarak kullanılması anayasaya konursa ne olur? Bunun sonucunu belirleyecek olan şey, toplumun ihtiyaçlarıdır.

SORU CEVAP BÖLÜMÜ

Altan TAN: (BDP milletvekili)

Bilim ve siyaset ne zaman birbirine karışsa o ülkenin önü bağlanıyor. Eğer Kürtçe olmazsa bir çok toplum kendi dillerine kavuşmuş olacak. Ana dilde eğitim sağlanmazsa o korkulan şeylerin hepsi ortaya çıkacak.

Hem siyasi hem hukuki nedenlerle anadilde eğitim hakkı tanınması lazım. Hangi dillerin yaşayacağına tarih karar verecektir.

Ümit KARDAŞ:

Dil bir kişinin ülkesidir. Ana dilin eğitim dışında kullanılması da fevkalade önemlidir. Aslında bu oturumun başlığı "Ana dilde eğitim" değil "Anadilde yaşamak" olmalı. Hayatın her aşamasında.

Mihail VASİLİADİS: (Apoyevmatini Gazetesi yayın yönetmeni)

Lozan Anlaşması ile tanınan azınlıkların ana dilde eğitim yapabilecekleri hükmü var. Bunun nedeni, bu kişilerin kimlikilerini koruyabilmesi idi. Tevhid-i Tedrisat ile bunlar hükümsüz hale getirildi.

Annem çocukluğumda bizi parka götürürdü. Elimizden tutmazdı. Bir eli bizim ağzımızda olurdu. Ağzımızdan Rumca çıkmasın diye. Ben bundan gerekli dersi çıkarmamış olacağım ki, üniversite eğitimi sırasında Rumca konuşunca önce uyarıldım, sonra da "Burası keferistan değil" diyen birinin fiili saldırısına uğradım.

Metin TARHAN: (Erikli Baba Kültür Derneği ve Cemevi Başkanı)
Burda konuşanlar kişi haklarını tanımada öncelikli insanlar.

Şaban Ali DÜZGÜN (Ankara Üniv. Öğretim Üyesi)

Esas sorunumuz, Türkiye'nin geleceğini hangi temel üzerine kuracağız. İngiltere istikrar üzerine, ABD özgürlükler, İsveç ise eşitlik üzerine kurulmuştur. Biz anayasayı hangi temel üzerine oturtacağız.

Yücel SAYMAN: (İstanbul Barosu eski Başkanı)

Burkay'ı dinleyince önce önce çok kızdım, sonra üzüldüm. Bana Kürtçe'nin köklü bir dil olduğunu kanıtlamaya çalıştı.

2007'de çıkan bir kanun, sözleşmelerin Türkçe yapılması şartı var. Başlatmayın hukukunuzdan. Benim doğanın verdiği haklarımı alıyorsunuz. Siz benim hakkımı alamazsınız. Böyle yaparsanız beni parçalamış olursunuz.

Herkül MİLAS (Akademisyen):

Ana dili Türkçe olmayan birine nasıl öğretilecek. Bildiğiniz gibi bizim gibiler için Türkçe yancı dil. Ben Yunanistan'da böyle bir programın içerisindeyim.

Emine Uçak ERDOĞAN: (Yazar)

Anadilde eğitimi hep geleceğe yönelik bakıyoruz. Oysa yaşanan bir sorun var.

Nazif OKUMUŞ (Eski MHP Milletvekili - yazar)

Anadilin bir hak olduğuna hepimiz inanıyoruz. Allah’ın lütfu keremidir. Devleti kuranların bir anadil tek anadil çabası vardır. Sayman’ın öfkesini anlamakta zorluk çekiyorum. İnanılmaz bir kara tablo çizdi. Vatandaşlıktan girdi, genel güvenliğe kadar gitti.

Öyle ise bize göre mümkün. Yücel Bey köşeli konuşayım derken kırıcı konuştu. Buraya formatlanmış gibi gelmiş. Toplumu bir arada tutacak unsurlardan birinin tek eğitim dilidir. Litvanya’da, İngiltere’de öyle değil mi? Birini baskın dil saymak diğerlerini yok etmek değildir.

Tarhan ERDEM (Yazar)

Anadil meselesinde Altan Tan'ın hangi maddelerin kaldırılmasını ve eksiklik varsa onları söylemesini rica ediyorum

Beril DEDEOĞLU (Galatasaray Üniversitesi)

Ben anayasa uzmanı değilim. İyi ki de değilim. Devlet benden ne kadar uzaksa en iyisi o demektir. Önemli olan taleplerin önündeki engellerin kaldırılması.