TÜRKİYE'NİN SURİYE'DEKİ ROLÜ ÖNEMLİ

ImageWASHINGTON - Barışkan Ünal - ABD'deki bazı uzmanlara göre, Türkiye'nin Ortadoğu'da liderliği ve rolü açısından Suriye önemli bir test olacak ve Türkiye önemli bir rol oynayabilecek.

Suriye'de gösteriler ve yönetimin göstericilere karşı şiddet kullanımı devam ederken, ABD'de Amerikan yönetiminin bu şiddet kullanımına verdiği karşılığın ne kadar etkili olduğu sorgulanıyor.

ABD Başkanı Barack Obama, birkaç hafta önce yazılı açıklama yaparak, Suriye'de göstericilerin öldürümesini ve şiddet kullanımını "mümkün olan en üst düzeyde" kınadığını belirtse de, henüz kameralar karşısında Suriye hakkında açıklamada bulunmadı. ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton ise Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad'a sadece reform yapması çağrısında bulundu.

Bununla birlikte Washington yönetiminin Esad'a, gösterilerin yaşandığı diğer Ortadoğu ülkeleri liderlerine yaptığı gibi, "iktidardan inme çağrısında bulunmaması" gözlerden kaçmıyor.

ABD'nin Suriye'ye karşı daha temkinli davranması çeşitli eleştirilere neden oluyor. Bazı yorumcular, bunu yönetimin "zayıf politikası" olarak görürken, bazıları ABD yönetiminin Suriye'deki durumun Libya'dan farklı olduğunu ve bölgede önemli konuma sahip Suriye'de ani iktidar değişikliğinin daha büyük karışıklıkları beraberinde getirebileceğini gözlemlediğini belirtiyor.

"ERDOĞAN'IN ELİNDE ABD VE AVRUPA'DA OLMAYAN KOZLAR VAR"

Özellikle Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın elinde, ABD ve Avrupa'da olmayan kozlar bulunduğuna işaret eden Barkey, şunları söyledi:

"Türkiye'nin elindeki en büyük koz, Esad'ın Başbakan Erdoğan'a olan yakınlığı. Esad, Avrupa ve ABD'ye daha hasmane bakıyor. Türkiye'nin verebileceği bazı mesajları dinlemesi mümkün. Esad ve ailesi halen çok yalnız ve gücü yok. Dolayısıyla Suriye'nin en çok ihtiyacı arkadaş, dost, müttefik. Bunlar sadece Türkiye'de var.

İran, bölgede yalnız kalmak istemediği için Suriye'deki rejim değişikliğini istemiyor, ama Türkiye gelişmiş ve müreffeh bir Suriye arzuluyor. Bunlar Türkiye'ye avantaj sağlıyor, ama Türkiye bu avantajları kullanabilecek mi, başka bir konu. Eğer Başbakan Erdoğan o yakınlığı ciddi biçimde kullanamazsa, ileride 'Türkiye'nin Ortadoğu'da saygınlığı ve nüfuzu var' demek çok zor olacak. Tabii sonuçta kararı Esad ve ailesi verecek ve bu şiddete devam ederlerse onları kimse kurtaramaz".

Suriye konusunda Türkiye'nin yaklaşımının Başbakan Erdoğan'ın Arap dünyasındaki imajı için de test olacağını ifade eden Barkey, "Eğer Erdoğan hem Esad'ı ikna edemezse ve Esad bundan sonra da böyle katliamlara devam eder ve Erdoğan hiçbir şey söylemezse, o zaman imajı muazzam zedelenebilir" dedi.


"ABD, BAAS PARTİSİNİN BİR GECEDE ORTADAN KALKMASINDAN KORKUYOR"

Barkey, Suriye'nin üzerine baskının rejimin hemen düşmesi değil, yavaş yavaş dışa açılması şeklinde olabileceğini de söyledi.
ABD'nin Suriye'de radikal bir rejim değişikliği taraftarı olmadığını belirten Barkey, sözlerini şöyle sürdürdü:

"ABD, Baas rejiminin bir gece içinde ortadan kalkmasından korkuyor, bir çeşit düzenli geçiş istiyor. Çünkü orada kan gövdeyi götürebilir ve kontrolsüz saldırılar, iç savaş çıkabilir. Müslüman Kardeşler çok kuvvetli şekilde ortaya çıkabilir. Ancak, ABD'nin Suriye'de şu anda hiçbir nüfuzu yok, eli kolu bağlı. O nedenle aslında bence ABD'nin en çok istediği şey Türkiye ile beraber çalışıp bu geçiş dönemini hazırlamak. Bence bu nedenle Obama geçen gün Erdoğan'ı aradı. Ben ABD olsam, Türkiye ile yakın bir ilişkiye girer, kriz ünitesi kurup ciddi şekilde beraber çalışıp, geçişi bir an önce hazırlardım."

"TÜRKİYE'NİN ROLÜ AÇISINDAN SURİYE ÖNEMLİ BİR TEST OLACAK"

Türkiye'nin Suriye'deki olaylara yaklaşımına ilişkin yazı kaleme alan ABD'deki Brandeis Üniversitesi Crown Ortadoğu Araştırmaları Merkezi uzmanı Joshua Walker da Türkiye'nin Tunus ve Mısır'daki halk hareketlerinin arkasında durması ve iktidarları yönetimden çekilmeye çağırmasıyla, Ortadoğu halkları üzerinde oluşturduğu "ilham verici ülke" imajını, Libya'daki duruşuyla "sarsıntıya uğrattığını" savundu.

Ancak Başbakan Erdoğan'ın Kaddafi'yi iktidardan inmeye çağırmasıyla, Türkiye'nin demokrasi ve reform konusunda "bölgesel ilham kaynağı" olması özelliğini geri kazandığını belirten Walker, Suriye'de devam eden gösterilerle birlikte Ankara'nın bölgesel rolünün oluşturulacağı veya kırılacağı yerin de Şam olduğunu ifade etti.

Walker, Türkiye'nin Ortadoğu'daki yeni evrilen dinamizmindeki rolü açısından Suriye'nin son derece önemli bir test olacağı yorumunda bulundu.

Suriye ile ciddi anlamda artan ilişkilerin Türkiye'nin komşularıyla "sıfır sorun" politikasının en büyük başarı örneklerinden biri olduğuna dikkati çeken Walker, "Statükocu yapının korunması anlamındaki 'istikrar', Erdoğan ile Esad arasındaki gerçek kimyayı destekler şekilde, Ankara'nın Suriye kriziyle baş etmede kullandığı bir söylem. Ancak gerçek anlamda reformlar yapması amacıyla retoriklerin ötesine geçmesi noktasında Ankara'nın Şam'ı teşvik etmesinin zamanı" değerlendirmesinde bulundu.

Başbakan Erdoğan'ın "Esad'ı kendi hükümetinin aşırılıklarından koruyacak dünyadaki belki de tek lider olduğunu" belirten Walker, "öncelikle Suriye'deki güvenlik güçlerinin şiddet eylemlerine son vermesi, ikinci olarak da net ekonomik teşviklerle de desteklenen siyasi reformların yapılması konusunda yol haritası geliştirilmesi noktasında Esad'a açık ve dürüst mesaj vermede en iyi şansa sahip yer Ankara" ifadesini kullandı.

AA