Demokrasinin vazgeçilmez unsuru: Sandık!.. Vatandaş, belli dönemlerde sandık başına gidecek, kendisini yöneteceğine inandığı siyasi kadro için oy verecek... Beğendiğini iş başına getirecek, beğenmediğini görevden alacak... En önemlisi, bunu, hür iradesiyle, hiçbir müdahâle olmadan yapacak... Bir insan, ülkesinin sınırlarının dışında yaşıyor olsa da ana vatanının kaderini belirleyecek...

Türkiye, demokrasimiz açısından büyük bir boşluk yaratan yurt dışında bulunan vatandaşlarının oy kullanamamasını çözme yönünde önemli adımlar atıyor... Yapılan düzenlemeler detaylı ve her şey, sınırların dışındaki Türk vatandaşının ülkesinin kaderiyle bağlantısını koparmama yönünde... Vatandaşımızın tek sorumluluğu, yurt dışı seçmen kütüğüne kaydolmak...

Seçme ve seçilme hakkı, demokrasilerde halkın kendi kendini yönetmesine imkân veren en temel siyasi hak ve görev olarak değerlendirilmektedir. Bugün vatandaşlar genel seçimler yoluyla temsili olarak, halk oylamalarıyla da doğrudan siyasal kararlara, dolayısıyla hayatlarının yönetimine katılmaktadırlar. Vatandaşın siyasal hayata aktif katılımının, halkın kendi kendini yönetme kabiliyetinin, iradesinin, egemenliğinin ve uzlaşı kültürünün oluşumu üzerindeki güçlü, olumlu etkisinin farkında olan ülkeler, siyasi katılımı artırmanın yollarını aramaktadırlar.

Günümüzde eğitim, iş, ticaret gibi sebeplerle vatandaşı olduğu ülkenin dışında yaşayan insan sayısının yaklaşık 200 milyon olduğu düşünülmektedir. Bu rakam küreselleşmenin de etkisiyle her geçen gün artmaktadır. Bu eğilim karşısında ülkeler, vatandaşları için yeni düzenlemelere ihtiyaç duymaktadırlar. Dünyanın neresinde olursa olsun vatandaşının en temel siyasi hakkının kullanımını, dolaysıyla vatandaşı ile bağını canlı tutmak isteyen ülkeler, yurt dışında yaşayan vatandaşlarına seçimlerde oy kullanabilmelerinin yollarını açmakta, bu hakkın kullanımını yurt içindeki gibi kolay tutma çabası içerisinde olmaktadırlar.

YURT DIŞI SEÇMENLERİN OY KULLANMA İMKÂNLARINA DÜNYADAN ÖRNEKLER

Dünyada 115 ülke, mevzuatı itibariyle yurt dışında yaşayan vatandaşlarının oy kullanmasına imkân vermektedir. Bu ülkelerden 111'i de bu imkânı yurt dışı seçmenine kullandırmaktadır. Oy verme yöntemleri ülkeden ülkeye değişiklik göstermektedir. Arjantin, Brezilya, Bulgaristan, Finlandiya, Rusya ve Venezuela gibi ülkeler yurt dışı seçmenine sadece sandıkta oy kullanma imkânı sunarken Avusturya, Kanada, Danimarka, Almanya, İtalya ve Meksika gibi ülkeler sadece mektupla oy kullandırmaktadırlar. Avustralya, Belçika, Estonya, Fransa, Endonezya ve Japonya gibi yurt dışı seçmenine birden fazla oy kullanma yöntemini sunan ülkeler de bulunmaktadır. Bu yöntemler sandıkta, posta yoluyla ve vekâleten oy kullandırma elektronik oylama yöntemleridir.

ÜLKEMİZDEKİ DURUM

Vatandaşlarımızın 1960'lı yıllarda umutla ve cesaretle başlayan göç yolculukları, yeni umutlarla sürekli ikamete dönüşmüştür. Bugün çoğunluğunu 21 Avrupa ülkesinin oluşturduğu dünyanın yaklaşık 155 farklı ülkesinde, 5 milyonun üzerinde vatandaşımız yaşamaktadır. Bu süreçte yurt dışında yaşayan vatandaşlarımız, maddi ve manevi destekleriyle her zaman ülkelerinin yanında olmuşlar, ana vatanla ekonomik ve sosyal bağlarını devam ettirmişlerdir.

Oy kullanabilme hakkı, yurt dışındaki vatandaşlarımız için 23/07/1995 tarihli Kanun'la ana yasamızın 67'nci maddesine ilave edilmiş, 13/03/2008 tarihinde ise 298 sayılı Seçim Kanunu'ndaki yerini almıştır.

Ancak gümrük kapılarında oy kullanma yöntemi, uygulanan tek yöntem olarak kalmıştır. Bu da vatandaşlarımızın siyasi katılımının çok düşük olmasına neden olmuştur. Son olarak 12 Haziran 2011 tarihli genel seçimlerde 2.568.979 seçmenin 129,283'ü gümrük kapılarında oy kullanmış ve katılım oranı %5'te kalmıştır. Vatandaşlarımızın daha rahat koşullar altında oy kullanmalarını sağlamak ve siyasi katılımı artırmak amacıyla Yurt dışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığının koordinasyonunda Dışişleri Bakanlığı, Adalet Bakanlığı ve Yüksek Seçim Kurulu temsilcilerinden oluşan çalışma grubunun titiz çalışmaları sonucunda hazırlanan yasa tasarısı Meclise sunulmuştur. Yasa tasarısı 9 Mayıs 2012 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunda kabul edilerek kanunlaşmış, 18/05/2012 tarih ve 28296 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

2012 YASA DEĞİŞİKLİĞİ VE GETİRDİĞİ YENİLİKLER

Yeni kanunda, Yurt dışı İlçe Seçim Kurulunun çalışma şeklinden yurt dışı sandık kurullarının teşkiline kadar geniş bir yelpazede ayrıntılı düzenlemeler yapılmıştır. Vatandaşımıza doğrudan yansıyacak yeniliklerin öne çıkanlarını aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz.

Sandıkta oy kullanma yönteminin uygulanacağı ülkelerde ikamet eden vatandaşlarımız gümrük kapılarına gelmelerine gerek kalmadan bulundukları yerden oylarını kullanabileceklerdir.

• Yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızın, Türkiye'de gerçekleştirilen milletvekili genel seçimleri ve referandum oylamalarında seçme haklarını zahmetsizce kullanabilmelerini sağlamak amacıyla farklı oy kullanma yöntemlerinin eş zamanlı olarak kullanılabilmesi imkânına açıklık getirilmiştir. Yüksek Seçim Kurulu kararıyla ülkeye göre elektronik, sandıkta ve gümrükte oy kullanma yöntemleri aynı anda uygulanabilecektir.

Sandıkta oy kullanma yöntemi vatandaşlarımız için kolaylaştırılmıştır.

• 38 gün olan oy kullanma günlerine, 08:00-17:00 arası olan oy kullanma saatlerine, oy verme araçlarının özelliklerine ve bir sandıkta oy kullanacak seçmen sayısına koşullara göre değişebilme imkânı getirilmiştir.

• Her yurt dışı seçmenin kendisi için belirlenen günde oy kullanmasına karar verilebileceği öngörülmüştür.

Gümrüklerde oy kullanma yöntemi de vatandaşlarımız için daha rahat hâle getirilmiştir.

• Yurt dışı seçmeni, sadece yurda giriş ve çıkışında oy kullanmak zorunda bırakan düzenleme kaldırılmış, seçim sürecinde seçmenin yurtta olduğu sürece oy verebilmesine imkân tanınmıştır.

• Seçmene, gümrük kapılarında sadece pasaportuyla değil TC kimlik numarasını gösteren nüfus hüviyet cüzdanı veya kimlik tespiti amacıyla düzenlenmiş ve TC kimlik numarasını taşıyan resmi belgelerle de oy verebilmesi imkânı tanınmıştır.

YURT DIŞINDA YAŞAYAN VATANDAŞLARIMIZIN ÜZERİNE DÜŞEN SORUMLULUK

Vatandaşımıza üzerine düşen önemli görevler bulunmaktadır. Seçimlerde oy kullanabilmek için mutlaka yurt dışı seçmen kütüğünde kayıtlı olmak gerekmektedir. Yurt dışı seçmen listeleri, yurt dışında sandık kurulmasına karar verilen temsilciliklerin görev çevreleri gözetilerek oluşturulacağından yurt dışı seçmen kütüğünde vatandaşlarımızın güncel adres bilgileriyle kayıtlı olması gerekmektedir.Hem katılımcı demokrasinin gerçekleştirilmesi hem de yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızın seçimler vasıtasıyla siyasal kararlara yansıyacak düşünsel birikimlerinden ülke olarak istifademizin artırılması açısından yurt dışı yaşayan seçmenlerin oylarını kullanmaları yönünde azami gayret göstermelerinin önemli olduğu kanaatindeyiz.

http://www.arti90dergi.com