Simla Yerlikaya'nın röportajı

Abdulbari Atwan'dan ntvmsnbc'ye özel tespitler: 'Türkiye özüne yani Ortadoğu'ya döndü', 'Siz Avrupalıyız dediğinizde, biz gülüyorduk', 'Araplar Osmanlı'ya karşı ayaklandığı için pişman', 'Erdoğan bütün Arap liderlerden daha popüler'...

"Türkiye Ortadoğu'da Osmanlı rolüne mi soyunuyor? Dış politikada bir eksen kayması mı yaşanıyor?" Bu sorular son dönemde sadece Türkiye'nin değil, Ortadoğu ülkelerinin de gündeminde.

Arap medyasında, Türkiye'nin dış politikadaki yeni yaklaşımı hakkında birçok analiz yayınlanıyor. Türkiye'nin sonunda gerçek kimliğine ve doğal nüfuz alanına döndüğü, bunun bölgenin demokratikleşmesi ve modernleşmesi açısından umut vaat ettiği yazılıyor. Gazze konusunda takındığı tutum, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ı bölgedeki en popüler liderlerden biri yapmış durumda. Ancak Ortadoğu'da Türklerin yükselmesini eleştiren ve "Yine Türk etkisi altına mı gireceğiz?" diye soranlar da mevcut.

Türkiye'nin Ortadoğu'da giderek artan rolünün Arap dünyasında nasıl algılandığını, El Kuds El Arabi gazetesinin genel yayın yönetmeni Abdulbari Atwan ntvmsnbc'ye değerlendirdi. Arap dünyasının etkili ve deneyimli gazetecilerden Atwan, "Türkiye şimdi aslına döndü Siz 'Avrupalıyız' dediğiniz dönemlerde, biz gülüyorduk." diye konuşuyor. Atwan, Türkiye'nin bölgesel bir süper güç olarak Ortadoğu'nun yeni lideri olacağına inanıyor ve Erdoğan'ın Müslüman dünyasındaki en popüler lider olduğunu söylüyor. Deneyimli gazeteci, "Araplar Osmanlı'ya karşı ayaklandıkları için pişmanlar" tespitinde de bulunuyor.

TÜRKİYE ORTADOĞU'NUN YENİ LİDERİ OLABİLİR

Sizce Türkiye bölgede yine Osmanlı rolünü mü oynamak istiyor?
Osmanlı’nın geleneksel anlamda canlandığını söyleyemeyiz, ama Türkiye artık bölgesel bir süper güç olarak doğuyor. Bu yeni bölgesel süper gücün bir etki alanına, yeni pazarlara, komşularıyla iyi ilişkilere ve dünyanın bu köşesindeki siyasette daha etkili olmaya ihtiyacı var. ABD nasıl bir imparatorluk kurduysa, Türkiye de bir imparatorluk olabilir. Ama ekonomik gücüyle, siyasi rolüyle, ve popülerliğiyle. Türkiye artık, beş yüzyıl önceki gibi Ortadoğu ülkelerinde hükümetler kurmadan, Ortadoğu’nun yeni lideri olabilir.

AKP ORTADOĞU SİYASETİNE YENİ BİR KONSEPT GETİRDİ

Türkiye ve İran arasında Ortadoğu'nun lideri olmak konusunda yarış var mı?

Ortadoğu’da üç tane yükselen güç var: İsrail, Türkiye ve İran. İsrail zaten askeri bir güç ve bölgede kabul görmüyor. Geriye İran ve Türkiye kalıyor. Bunların içinde Türkiye daha güçlü, çünkü halkının çoğu Sünni ve ekonomisi başarılı. AKP, Ortadoğu siyasetine yeni bir konsept getirdi. Ilımlı bir İslami parti olarak, tabandan onay alıyor, güçlü bir ekonomik altyapı kuruyor, Türkiye’yi modernleştiriyor ve bir süper güç yapıyor. Ermenistan’la, Suriye ile olan sorunlar çözülüyor, İran ve Kuzey Irak ile ilişkiler yoluna koyuluyor. Bu siyasetler Ortadoğu halkları tarafından takip ediliyor, takdir ediliyor ve beğeniliyor. Evet Tükiye ve İran arasında bir yarış var. Tarihsel olarak da bu yarış var. Ama artık Türkiye’nin eli daha güçlü. Çünkü Türkiye demokratik, modern, ekonomisi gelişmiş ve artık bize karşı dostane. Ayrca Gazze Şeridi ve İsrail konusundaki pozisyonu ile çok da popüler

ARAPLAR OSMANLI'YA KARŞI AYAKLANDIĞI İÇİN PİŞMAN

Araplar arasında Türkiye’nin rolünün artmasına karşı çıkanlar da var, değil mi?
Tabii, bizde de Arap milliyetçileri var ve “Türkiye’nin şemsiyesi altında olmamalıyız. Türkiye, Arap topraklarını 500 yıl işgal etti. Gerici bir imparatorluktu ve Arap dünyasının gelişimini engelledi” diyorlar. Ama bu kesim güçlü değil ve insanların gözünde iflas etmiş durumdalar. Bunlar zaten Arap milliyetçiliğini, Türkiye’nin ayağını kaydırmak için Batı etkisinde başlattılar. Bu yüzden Batı tarafından kullanılmış olmakla, 20. yüzyılın başında Osmanlı İmparatorluğu’nu yok etmek için Batı'ya yardım etmekle suçlanan insanlardır. İnsanlar, artık biz Arapların Batı tarafından kandırıldığını anlamaya başladı. Osmanlı İmparatorluğu’na karşı ayaklanmamızı, karşılığında bağımsızlık vereceklerini söylediler. Ama sonra ne oldu? Ne modernlik verdiler, ne bağımsızlık. Onun yerine mandacılık verdiler, işgal verdiler ve Filistin’i de Yahudilere verdiler. İnsanlar şimdi, “Evet, biz Osmanlı’lara karşı çok kötü bir şey yaptık. Batı tarafından kullanıldık” diyor.

Yani Arap toplumunda bir pişmanlık var bu konuyla ilgili?
Evet. Ama şimdi Türkiye bize geri geliyor. Neden buna karşı koyalım? Üstüne üstlük Türkiye demokratik bir ülke. Ve demokrasi ile İslam'ın ekonomik olarak başarılı ve modern bir ülkede beraber işleyebileceğini gösteriyor.

ERDOĞAN MÜSLÜMAN DÜNYASININ EN POPÜLER LİDERİ

Arap hükümetlerinin Türkiye hakkındaki görüşü ne yönde?
Hükümetler, Türkiye’nin süper bir güç olarak sahneye geri dönüşünden memnun değil. Mesela Mısır, Türkiye’nin elinin güçlenmesinden memnun değil. Ayrıca Mekke ve İstanbul arasında tarihi bir çekişme vardır. Suudi hanedanı bu yüzden Türkiye’ye karşıydı ve İngilizler ile işbirliği yaparak Türklere karşı ayaklandı. Şu an İstanbul’un, Müslüman dünyanın başkenti olabilecek şekilde yeniden sahneye dönüşünden memnun değiller. Ama bu hükümet düzeyinde böyle. Halkta böyle değil. Eğer halkın görüşünü sorarsanız, Erdoğan Müslüman dünyasındaki en popüler lider. Herhangi bir Arap liderden daha popüler

ARTIK İSRAİL'İN TÜRKİYE'YE İHTİYACI VAR

Hangisi Arap dünyası için daha iyi: İsrail’le iyi ilişkileri olan bir Türkiye mi, yoksa kötü ilişkileri olan bir Türkiye mi?
Türkiye İsrail’le ilişkileri yüzünden Arap dünyasında çok destek kaybetti. Şimdi, Erdoğan hükümeti bu durumu düzeltmeye çalışıyor. İsrail ile iyi ilişkileriniz varken, insanların kalplerini ve düşüncelerini kazanamazsınız. İsrail inanılmaz aptalca hareket etti. Gazze işgali, Lübnan işgali ve işlediği savaş suçları ile Türkiye’ye hiç de yardımcı olmadı. Bu suçlar Türk hükümetinin Ortadoğu’ya dönmesine yaradı. Özellikle iki şey Türkiye’nin Arap insanının kalbini kazanmasına neden oldu. Birincisi, TBMM’nin Irak’ın işgalinde, topraklarını ABD askerlerine açmaması. İkincisi, Recep Tayyip Erdoğan’ın Gazze’deki işgale karşı aldığı tavır ve bunu Davos zirvesinden ayrılarak ortaya koyuşu. İsrail-Türkiye ilişkileri, Cemal Abdülanasır gibi güçlü Arap liderler varken gerekliydi. Artık Türkiye güçlü ve İsrail’e ihtiyacı yok. Tam tersine, İsrail’in Türkiye’ye daha çok ihtiyacı var. Türkiye ile Arap ülkeleri arasındaki ticaret hacmi 30 milyar doları buluyor. Peki İsrail Türkiye’ye ne sunabilir? İsrail ile Türkiye arasındaki ilişkileri sürdüren ana sebep askeri çalışmalardır.

NE İSRAİL, NE DE SURİYE MÜZAKERELERDE SAMİMİYDİ

Ama İsrail-Türkiye ilişkilerinin iyi olması barışın sağlanmasına katkı sunmaz mı?
Hayır. Biz İsrail’in barış istediğine inamıyoruz. Türkiye’nin arabuluculuğunda yapılan bütün müzakereler de verimsizdir. Ben şahsen Suriye’nin o dönemde Batı tarafından empoze edilen izolasyonu kırmak istediğine inanıyorum. Yani aslında müzakerelerde ne Suriye ne de İsrail samimiydi. Türkiye ise burada bir açığı gördü, akıllıca hareket etti ve “Neden burada biz arabulucu rolünü oynamayalım” dedi. Ben Türkiye’nin İsrail ile iyi ilişkileri olmasının yardımı olacağını sanmıyorum. Eğer Türkiye Ortadoğu’da insanları kazanmak istiyorsa, şu anda uyguladıkları siyaset en iyisidir.

SİZ AVRUPALIYIZ DERKEN, BİZ GÜLÜYORDUK

“Türkiye Batı’ya ait değildir” diyorsunuz, ama yine AB üyesi bir Türkiye Arap dünyasında daha olumlu karşılanmaz mı?
Aslında Arapların bu konu hakkında söz hakkı olduğunu düşünmüyorum. Ama dürüst olmak gerekirse, Türkiye “Biz Avrupalıyız” dediğinde, gülüyorduk. Çünkü Avrupalı değilsiniz ve olamazsınız da. Ortadoğu’daki en büyük imparatorluğu kurmuş Viyana’dan Çin sınırına kadar bir bölgeyi yönetmiş Türklerin böyle bir şey söylemesi hataydı bence. Hatta saçmaydı. Türkiye Avrupa’dan daha iyidir ve önemlidir. Ardında bıraktığı tarihi miras, Avrupa’nınkinden daha büyüktür. Bu yüzden Türkiye’nin AB’ye girmesinde gurur duyulacak bir şey yok bence. Türkiye’nin AB’ye girmesi, kendini küçültmesi olur. Kıbrıs, Malta gibi ülkeler ekonomik avantajlarından veya vize düzenlemesinden yararlanmak için AB’ye girmek isteyebilir. Türkiye ise Avrupa’dan daha güçlü ve gelişmiş bir ülke yaratacak malzemeye sahip.

10 YIL İÇERİSİNDE TÜRKİYE HİNDİSTAN VE ÇİN GİBİ OLUR
Ayrıca bana kalırsa, Avrupa Türkiye’yi asla kabul etmez. Çünkü Türkiye Müslüman bir ülke. AB ise Hıristiyanlara özgü bir kulüp. Ayrıca AB, Türkiye’nin birliğe girip de birliğin en büyük ülkelerinden biri olmasına da izin vermez. Biz Türkiye’nin AB’ye üye olmasının bir hakaret olduğunu düşünüyoruz. Türkiye NATO üyesi olarak kömünizmin Batı Avrupa’ya gelmemesi için herkesten çok hizmet etti, birçok fedakarlık yaptı. AB’ye önce alınması ve entegre edilmesi gereken ülke, Doğu bloğuna karşı savaşmış Türkiye olmalıydı. Eski Doğu bloğu ülkelerinin AB'ye daha önce alınması Türkiye’ye karşı bir hakarettir. Ben Türkiye’nin şu an her zamankinden daha güçlü olduğuna inanıyorum. Türkiye’de demokrasi var, insan hakları kaydı artık iyi, Kürtler ile uzlaşma sağlandı, yasalarda liberalleşmeye gidildi, ekonomik altyapısı sağlam, Ortadoğu’da ve etrafındaki diğer ülkelerle iyi komşuluk ilişkileri kuruyor, pazarını büyütüyor... Bence bu doğru yaklaşım. Böylece Türkiye AB ile yarışabiecek bir bölgesel güç olacak. 10 yıl içerisinde Hindistan, Rusya veya Çin gibi bir Türkiye göreceğemizi tahmin ediyorum.

NTV