Adalet Bakanlığı, hazırlanan Anayasa değişiklik paketinde özellikle Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun (HSYK) yapısında yapılacak değişikliklerle ilgili yapılan eleştirilere yönelik bir çalışma yaptı. Konunun daha iyi anlaşılabilmesi için Bakanlık, HSYK'nın mevcut durumu ile önerilen yapısını karşılaştırdı.

HSYK'nın mevcut yapısı, Türkiye dışında hiçbir Avrupa ülkesinde örneği bulunmuyor. Fakat yapılacak anayasa değişikliğiyle ise Avrupa örnekleriyle uyumlu hale getirilecek. Değişiklik kabul edilirse HSYK'da bulundukları için çok eleştirilen Adalet Bakanı ve müsteşarının etkisi azalacak.

Adalet Bakanlığı'nın hazırladığı çalışmaya göre işte HSYK'nın mevcut durumu ile önerilen yapısı: "Mevcut duruma göre Adalet Bakanı HSYK Başkanı, her toplantıya katılabiliyor ve her konuda oy hakkı var. Önerilen yapıya göre ise genel kurulun başkanı, daire toplantılarına katılamaz, sadece genel kurulda oy kullanabilir. Mevcut duruma göre müsteşar doğal üye ve katılmazsa toplantı yapılamıyor. Önerilen yapıya göre de doğal üye, sadece bir dairede görev alabilir, toplantılara katılımı zorunlu değil, yokluğunda da toplantı yapılabilir.

Mevcut duruma göre; Teftiş Kurulu bakana bağlı, bakan tarafından atanıyor, bakan izniyle harekete geçer ve soruşturma yapar. Önerilen yapıya göre ikiye ayrılıyor. Adalet Müfettişleri; bakana bağlı, bakan tarafından atanıyor, Adalet daireleri ve Cumhuriyet savcılıklarını idari görevler yönünden denetler, Hâkim ve Cumhuriyet savcılarının yargısal işlerini denetleyemez, bakan tarafından görevlendirilir. Kurul Müfettişleri; kurula bağlı çalışır, kurul tarafından atanır, Hâkim ve savcıların rutin denetimleri ile inceleme ve soruşturmalarını yapar, ilgili dairenin teklifi ve HSYK Başkanının onayı ile görevlendirilir.

Mevcut duruma göre kurulun çalışma şekli: 7 üyenin tümünün katılımı ile toplanır, yeniden incelemeye kendisi bakar, itirazda 5 yedek üyenin katılımı ile 12 kişi ile toplanır, yedeklerin sonucu sayısal olarak değiştirme imkânı yoktur. Önerilen yapıya göre; üç daire şeklinde ve belirlenen toplantı yeter sayısıyla toplanır, itirazlarda ilk kararı veren üyeler dışındaki tüm üyelerin katılımı ile bakar, itiraz heyeti yeni bir heyettir, sonucu değiştirebilir.

Mevcut duruma göre sekreterya: Adalet Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğünce yürütülür. Önerilen yapıya göre ise Kurula bağlı sekreterya oluşturulur, taslaklar burada hazırlanır, işlemler burada yürütülür.

Mevcut duruma göre inceleme ve soruşturma işlemleri: Bakan izni ile Bakana bağlı Teftiş Kurulu eliyle yürütülür. Önerilen yapıya göre de ilgili dairenin teklifi ve HSYK Başkanı'nın onayı ile kurula bağlı Kurul Müfettişleri'nce yürütülür.

Mevcut duruma göre denetim işleri bakana bağlı Teftiş Kurulu'nca yapılır. Önerilene göre kurula bağlı, kurulca atanmış Kurul Müfettişlerince yapılır.

Mevcut duruma göre Yargıtay, Danıştay Temsilcisi: 3 Asıl, 3 yedek Yargıtay, 2 Asıl, 2 yedek Danıştay üyesi Cumhurbaşkanı'nca. Önerilen yapıya göre, 3 Asıl, 2 yedek Yargıtay, 1 asil, 1 yedek Danıştay, kendi genel kurullarınca.

Mevcut durumda, ilk derece mahkemelerinde çalışan hâkim ve savcılar yok. Önerilen de ise 7 Asıl 4 yedek adlî yargıdan, 3 asil, 2 yedek üye idarî yargı'dan.

Mevcut duruma göre seçim yöntemi, bakan, müsteşar dışındaki üyeler üçer aday arasından Cumhurbaşkanı'nca. Önerilende de öğretim görevlisi, üst yöneticileri ve avukatlar arasından 4 üye Cumhurbaşkanı'nca, 15 üye geldikleri kaynaklara göre kendi aralarından tek tur tek oy usulüyle yapılacak seçimle doğrudan seçilir."