DİSK tarafından, aralarında Prof. Dr. İbrahim Kaboğlu ve Prof. Dr. Ülkü Azrak'ın da bulunduğu bir grup hukukçuya hazırlatılan "Özgürlükçü, Eşitlikçi, Demokratik ve Sosyal Yeni Bir Anayasa İçin Temel İlkeler" adlı rapor, dün açıklandı. Raporun en dikkat çekici ifadesi ise, Türkiye'nin 20-25 bölgeye ayrılmasını öngören "bölge yönetim birimleri" oldu.

DİSK'in öncülüğünde 12 Eylül 2007'de çalışmalarına başlanan rapor, Tarık Zafer Tunaya Kültür Merkezi'nde dün düzenlenen bir basın toplantısıyla kamuoyuna açıklandı.

DİSK Genel Başkanı Süleyman Çelebi ve raporu hazırlayan akademisyenlerin de hazır bulunduğu toplantıda, taslağın, başta Cumhurbaşkanı ve TBMM olmak üzere tüm siyasi partiler ve sivil toplum kuruluşlarına gönderileceği belirtildi. Toplantıda konuşan Süleyman Çelebi, anayasaların toplumsal mutabakat metinleri olduğunu belirterek, raporun Türkiye'nin ihtiyaçları doğrultusunda hazırlandığını söyledi. Prof. Dr. Kaboğlu ise, raporu hazırlarken, geçmişteki tüm anayasaların yanı sıra mevcut Anayasa'dan da yararlandıklarını kaydetti.

'20-25 bölge oluşturulmalı'

Yaklaşık 100 sayfadan oluşan ve bir kitap haline getirilen raporda dikkat çeken başlıklar şunlar:

* Bölge yönetim birimleri oluşturulmalı. Türkiye, sayıları 2 ile 5 il (Ankara ve İstanbul'da bu sayı bir ille sınırlı kalabilir) arasında değişecek idari birimleri kapsayacak şekilde 20-25 bölgeye ayrılarak, yerinden yönetim birimleri oluşturulmalı.

* Anayasal yurttaşlık tanınmalı. Siyasal haklar bakımından "Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlığı" kapsayıcı ve farklılıklara olanak tanıyıcı kimlik olarak tasarlanmalı.

* Siyasi partilerin kapatılma koşulları güçleştirilmeli.

* Eğitim ve öğrenim, laiklik ilkesi ve bilim ve eğitim esaslarına göre, devletin gözetimi ve denetimi altında yapılmalı. İlköğretim 12 yıl, mecburi ve ücretsiz olmalı. Yapılacak yeni anayasada zorunlu din dersine yer verilmemeli.

* Üniversiteler YÖK tarafından yapılan denetimler sonucunda özerkliğini yitirmişlerdir. Bu nedenle üyeleri Üniversitelerarası Kurul tarafından seçilen ve görevleri sadece koordinasyondan ibaret olan bir yapı oluşturulmalı.

* Devlete ve bireylere çevreyi koruma ve geliştirme görevi yüklenmeli.

* Herkesin kültürel, dinsel ve dilsel değerlere ve çeşitliliğe saygı gösterilmesini isteme hakkı anayasaya yansıtılmalı.

Çift meclis önerisi

* Yasama çift meclisten, Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu'ndan oluşmalı.

* Cumhurbaşkanı'nın görev ve yetkileri parlamenter sistemle uyumluluk hedefinde daraltılmalı.

* Mevcut yüksek yargı organları yeniden yapılandırılmalı, yargıda sivil ve askeri ayrımına yer vermeyen bir yeniden yapılanma oluşturulmalı. Askeri yargı, sivil yargıya bağlanmalı. Ayrıca Anayasa Mahkemesi yenilenmeli ve 21 üyeden oluşmalı.

* Halk tarafından tüm kesimlerin temsil edildiği 100-150 kişiden oluşan bir Kurucu Meclis seçilmeli ve yeni anayasayı bu Meclis yapmalı.