M. Es'ad Coşan

Mübarek “üç aylar”dan Şâbân-ı şerîf içindeyiz; Ramazan’a az kaldı. Hem on bir ayın sultanı ve mü’minlerin sebeb-i gufrânı Ramazan’ın heyecanı içimize düştü, hem de “Berat gecesi”nin telaşı gönlümüzü kapladı.

Şaban ayı, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem hazretlerinin ayı­dır; Efendimiz bu ayda; geceleri sabahlara kadar ibadet ederdi; çok oruç tutardı. Hz. Âişe validemiz (ra.) sebebini sorunca buyurmuş ki: “Ya Âişe! Bu, melekü’l-mevte (Azrail) o sene içinde vefat edecekle­rin isimlerinin yazdırıldığı aydır. Ben de ismimin ancak oruçlu iken kaydedilmesini seviyor ve istiyorum.”[1]

Ashâb-ı kirâm ve geçmiş evliyâullah büyüklerimiz bu ayda çok oruç tutar, çok Kur’ân-ı Kerîm okurlar, Peygamber Efendimize çok salavat getirirler, af ve mağrifet olunmak için onu tevessül edinirlerdi; zenginler zekâtlarını bu ayda fakirlere verip onların Ramazan orucu için kuvvetlenmelerini düşünürler, valiler durumu şer’an müsait mahkûmları hapisten azat ederler, tüccarlar borçlarını alacaklılarına öder, hesaplarını kapatırlar; çoğu Ramazan hilalini görünce de gusül abdestini alıp itikâfa girerlerdi.

Leyle-i Berâet, Berat gecesi, Şaban ayının en mühim gecesidir; yı­lın da en mübarek, en dikkat edilecek, ihya olunacak gecelerinden biridir, meleklerin bayramıdır; bu gece yeryüzüne çok rahmet, bereket ve hayır iner; çok mü’minler af ve mağfiret olunur; ancak şirke bula­şanlar, birbirlerine kin tutanlar, dostlar ve akraba ile ilgiyi kesenler, si­hir yapanlar, kâhinler, ayyaşlar, faizciler, namusunu satanlar hariç!

Berat gecesinde eceller, rızıklar, hacca gidecekler, ölecekler, saidler, şakiler, senenin mühim olayları yazılır, tespit olunur, kesinleşir; kimi Allah’ın rahmetine erer, kimi mahrum kalır; kimi mükâfatlandı­rılır, kimi cezalanır; nicesinin kefeni hazırlanmıştır, o çarşıda alış ve­rişte; kiminin kabri kesinleşmiştir, o gafilce eğlencede; nice gülen var­dır, eceli yakın; nice bina vardır, sahibi toprağa girecek; nice cennet uman vardır, cehennemde yanacak; nice sevap uman vardır, ikaba uğrayacak; nice kâr bekleyen vardır, zarara çarpılacak...

Berat gecesi müthiş bir gecedir; Hasan-ı Basrî hazretleri bu gecede evinden çıkmıştı, yüzü sapsarı; sanki kabre konulmuş da kalkmış... Sebebini sordular bu korku, hüzün ve kederin, buyurdu ki:

“Vallahi gemisi parçalanmış bir kimse benden daha fena durum­da değildir; çünkü işlediğim günahlarımı kesinlikle biliyorum ama iyiliklerimin kabul olduğundan şüphedeyim, acaba halim ne olacak diye telaştayım...”

Sevgili kardeşlerim, bu mühim gece için öncelerden hazırlanın, oruçlar tutun, zekâtlar, sadakalar verin, salât u selâmlar getirin, çok zikir yapın, tevbe edin, Kur’an okuyun, nafile namaz kılın, sıla-i rahîm yapın, ağlayın, dua edin, Mevlaya yalvarın da sizi, bizi mağfiret eylesin, adımızı “Dîvân-ı Süedâ”ya kayıt buyursun, bahtımızı güzel kılsın, rızkımızı bol versin, nusretiyle bizleri ve mücahid kullarını tak­viye etsin, zaferlere erdirsin; fütûhât ve füyûzâta mazhar kılsın, başı­mızdan musibetleri, belaları, cezaları, kötülükleri uzaklaştırsın, bizleri iki cihanda aziz ve bahtiyar eylesin!

Yoksa bu âlemin hayhuyu bitecek gibi değil; dünya boş ve fâni; ba­ki ve ebedî olan âhiret! Allah cümle ümmet-i Muhammed’i nevm-i gafletten ikaz buyursun, hakkı görüp ona uymayı, batılı sezip ondan korunmayı, âhirete iyi ve tam hazırlanmayı nasip ve müyesser eylesin!

*   Başmakaleler 1: İslâm Dergisi Başmakaleleri, s. 423-424, İstanbul 2013, 5. Baskı

[1] Hz. Âişe’den nakledilen rivayet için bk. Ebû Ya’lâ, el-Müsned, VIII, 311, hadis no: 4911; Bk. Mecma, III, 440; et-Terğîbü ve’t-terhîb, II, 72.