Hukukun üstünlüğü, hesap verilebilirlik ve şeffaflık gibi ilke ve değerler üzerinden başta yaşam hakkı olmak üzere temel insan haklarına yönelik Türkiye’deki mevcut durumun tespit edilmesi ve ilgili hak kategorilerine ilişkin sorun alanlarına çözüm perspektifi oluşturma amacını taşımaktadır. Raporun referans çerçevesine, insan hakları odağında dikkate alınması gereken öncelikli sorun alanları dâhil edilmiştir. Bu açıdan rapor hem sorun alanlarının tespiti hem de bu sorun alanlarına yönelik çözüm önerileri geliştirmeyi amaçlayan bir çerçeve sunmaktadır.

Kurum Başkanı Prof. Dr. Muharrem Kılıç rapor sunuşunda:

“ Ulusal insan hakları kurumu olarak Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK), ‘İnsan haklarını koruma ve geliştirme, kişilerin eşit muamele görme hakkının güvence altına alınması için çalışma, işkence ve kötü muameleyle etkin mücadele etme’ misyonu çerçevesinde bu üç temel alanda faaliyetlerini yürütmektedir.

Bu rapor, uluslararası düzeyde Paris Prensipleri’nin 3’üncü maddesi “Hükümete, parlamentoya ve diğer ilgili bütün organlara, bunların talebi üzerine veya kendi inisiyatifleriyle, insan haklarının geliştirilmesi ve korunmasına ilişkin konularda görüş bildirir, tavsiyelerde bulunur, öneriler ve raporlar sunar.”; ulusal düzeyde 6701 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu’nun “Kurumun görevleri’’ başlıklı 9’uncu maddesi “Cumhurbaşkanlığına ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunulmak üzere, insan haklarının korunması ve geliştirilmesi, işkence ve kötü muameleyle mücadele ve ayrımcılıkla mücadele alanlarında yıllık raporlar hazırlamak” ve politik bir taahhüt olarak 2 Mart 2021 tarihli İnsan Hakları Eylem Planı’nda “Her yıl ‘Türkiye İnsan Hakları Raporu’ hazırlanacak ve kamuoyu ile paylaşılacaktır.”1 öngörüsü doğrultusunda hazırlanmaktadır.

Öncelikle bu rapor, tüm dünyada pandemi koşullarının egemen olduğu 2020 yılında Ülkemizde belirli hak ve özgürlükler alanlarına ilişkin mevcut sorunları tespit etmeyi amaçlamaktadır. Sonrasında raporda belirlenen hak ve özgürlükler alanlarına yönelik uygulamadan kaynaklı sorunlara ilişkin çözüm önerilerine yer verilmektedir. Ayrıca pandemi döneminde alınan tedbirler “özgürlük-güvenlik dengesi; hukukilik ilkesi; ölçülülük prensibi ve yerindelik esası” gibi klasik insan hakları doktrininin temel ölçü normları üzerinden değerlendirme konusu yapılmaktadır.

Katılımcı paydaşlık temelinde ve çoğulcu bir yöntemsel yaklaşımla hazırlanan bu raporda; ilgili kamu kurumları, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları (STK) ve diğer paydaşların görüş ve değerlendirmelerine yer verilmiştir. Bu amaçla ilgili paydaşlardan insan hakları alanında yaşanan sorunlar ve bu sorunlara ilişkin çözüm önerileri talep edilmiştir.

Bu metodoloji çerçevesinde hazırlanan “2020 Yılı İnsan Haklarının Korunması ve Geliştirilmesi Raporu”, Türkiye’nin hak ve özgürlükler kataloğu açısından mevcut durumunu objektif biçimde tespit etme ve sorun alanlarına ilişkin gelecek perspektifi oluşturma amacı taşımaktadır. Raporlama sürecine çoğulcu bir metodolojik yaklaşım ve katılımcı paydaşlık temelinde görüş ve değerlendirmeleriyle katkı sunan ve destek olan tüm kamu kurumlarının değerli mensuplarına, STK temsilcilerine, akademisyenlere ve Kurumumuzun değerli personeline şükranlarımı sunuyorum.”

İfadeleriyle kamuoyu ile paylaşılan raporum tamamına aşağıdaki linki tıklayarak ulaşabilirsiniz.

https://www.tihek.gov.tr/upload/file_editor/2022/01/1642146590.pdf

-Ünal Sade