Sayıları otuz altı olan Osmanlı Padişahlarından altısı Bursa’da, yirmidokuzu İstanbul’da, son padişah Sultan VI. Mehmed Vahîdüddîn Han ise Suriye’nin Şam şehrinde medfun bulunmaktadır.

Fâtih Sultan Mehmed Han’dan itibâren, hükümdârlar Osmanlı Devleti’nin başkenti İstanbul’a defnedildiler. Yine İstanbul’da en son olarak toprağa verilen padişah Sultan V.Mehmed Reşâd Han oldu. Böylece bağrını bir Mehmed Han’a açan “Sultanların Şehri İstanbul” bir başka Mehmed Han ile mübarek sînesini kapatmış oldu. Fâtih Sultan Mehmed’den başlayarak sırası ile Sultan II. Bâyezîd-i Velî ve Yavuz Sultan Selim adlarını taşıyan türbelerde tek başına yatmaktadırlar. Daha sonra bu gelenek Kanunî Sultan Süleyman’dan itibaren bozulmuş ve bir türbeye birden fazla padişah ve Osmanlı Hanedânı mensûbu defnedilmiştir.

İstanbul’un Fatih’i tek başına

Bu türbe Fâtih Câmii’nin kıble yönündeki hazîre alanında bulunmaktadır. Türbede sadece Fâtih Sultan Mehmed Han’ın (vefat:1481) sandukası vardır. İlk inşâ edilen türbe 1766 yılı depreminde yıkılınca, aynı yere Sultan III. Mustafa Han tarafından bugünkü türbe yapılmıştır. 1865-1866 yıllarında Sultan Abdülazîz Han türbeyi tamir ettirmiştir. Sandukayı çevreleyen sedefli parmaklığı kaldırtarak yerine günümüzde mevcûd olan gümüş şebekeyi koydurmuştur. Fâtih Sultan Mehmed Han’ın sandukasının baş tarafındaki pencerenin üzerinde Hattât Abdülfettâh Efendi’nin siyah kâğıt üzerine sülüs hat ile (zerendûd tekniği) yazdığı “Konstantıniyye’nin (İstanbul) Fethi” ile ilgili Hadîs-i Şerîf (Konstantiniyye elbet feth olunacaktır. Onu fethedecek emîr ne güzel emîrdir ve o ordu ne güzel ordudur) levhası asılı bulunmaktadır. Alt pencerelerin üstündeki dikdörtgen çerçevelere celî-sülüs hat ile yine Hattât Abdülfettâh Efendi tarafından “Fetih Sûresi”nin ilk beş âyeti yazılmıştır. Türbede, Abdülhak Hamid Tarhan’ın 1877 yılında kaleme aldığı “Merkâd-ı Fâtih’i Ziyaret” adlı şiir büyük boy (2.75x 1.23) levhâ halinde asılı bulunmaktadır. Şiir, Evkaf Nâzırı Hayrî Bey tarafından Reîsü’l-Hattâtîn Hacı Ahmed  Kâmil (Akdik) Efendi’ye sülüs hat ile yazdırılmış ve devrin meşhur müzehhibi Bahâüddîn Bey’e tezhibi yaptırılmıştır. Levhâ 1915 yılında Birinci Dünya Savaşı’nda törenle türbeye konmuştur.

Bâyezîd türbesi

Türbe, Halk ağzında “Beyazıt” diye yıllardır yanlış söylenilen, aslında “Bâyezîd” adı ile anılan meydanda, Bâyezîd Câmii’nin kıble tarafındaki hazîrede (mezarlık) yer almaktadır. Türbe, 1513 yılında Sultan II.Bâyezîd-ı Velî’nin (vefât:1512) oğlu Yavuz Sultan Selîm Han tarafından, Mi’mar Hayreddîn’e yaptırılmıştır. Sekizgen plânlı, küfeki taşında inşâ edilmiş, tek kubbeli bir yapıdır. Türbe süsleme bakımından zengindir. Türbede Sultan II.Bâyezîd-ı Velî tek başına medfûn bulunmaktadır. Sandukanın etrafı sedef işli şebeke ile çevrilmiştir. Sandukanın üstüne gümüşle işlenmiş bir puşîde konulmuştur. Türbenin hemen yanında Sultan Bâyezîd’in kızı Selçuk Sultan’ın türbesi vardır.

Padişahın yanıbaşında bir çamurlu kaftan

Fâtih, Sultanselim semtindeki Sultan Selîm Câmii’nin kıble tarafında yer alan dört türbeden biridir. Türbe, Kanunî Sultan Süleyman Han tarafından 1520 yılında Mimar Acem Ali’ye inşâ ettirilmiştir. Bina sekizgen plânlı, tamamen kesme taştan inşâ edilmiş olup klâsik Osmanlı üslûbundadır. Türbenin içi sade olup içinde Sultan I. Selîm Han (vefât:1520) tek başına yatmaktadır. Sandukanın etrafında sedef ile süslenmiş bir şebeke bulunmaktadır. Kubbenin tam ortasına Ra’d Sûresi’nin 3. âyet-i kerîmesi yazılmıştır. Sandukanın üzerinde cam çerçeve içinde bulunan çamurlu kaftan Yavuz Sultan Selîm Han’a ait olup vasiyeti üzerine, meşhur âlim Şeyhü’l-İslâm İbn-i Kemâlpaşa-zâde Ahmed Efendi’nin atının ayağından sıçrayan çamurla lekelenmiş kaftandır. İçte, giriş kapısının üzerinde 19.yy.’da Mehmed Hulûsî Efendi tarafından ta’lik hat ile yazılan ve Abdülhak Hâmid Tarhan’a ait olan “Kabr-i Selîm-i Evveli Ziyaret” adlı şiir asılı bulunmaktadır. Türbede ayrıca Kâbe-i Muâzzama’nın küçük bir maketi vardır. Giriş kapısının sağında ve solundaki çiniler devrin şaheserlerinden örneklerdir.

Emsalsiz bir Osmanlı türbesi

Türbe, Süleymaniye’de, Süleymaniye Külliyesi dâhilinde, Süleymaniye Câmii’nin kıble tarafındaki bahçe içinde yer almaktadır. Sultan I.Süleyman Han’ın (vefât:1566) oğlu Sultan II.Selim Han’ın emri ile inşâsına başlanılan türbe, 1566 senesinde meşhur Mimar Koca Sinan (Mimar Sinan) tarafından inşâ edilmiştir. Türbe sekizgen plânlı olup kesme taştan inşâ edilmiştir. Etrafını çepeçevre dolanan revaklı ve içte sekiz sütuna oturan iç kubbesiyle o güne kadar yapılmış türbelerden çok farklı bir tarzda inşâ edilmiş ve daha sonra da hiç taklid edilememiştir.

Türbenin giriş kapısı üstünde Hacerü’l-Esved’den bir parça vardır. Vaktiyle Mekke-i Mükerreme’den getirilen bu mübarek cennet taşı Kanunî Sultan Süleyman Han zamanında bir hadım ağası tarafından İstanbul’a getirilmiş ve teberrüken Kanunî Sultan Süleyman Türbesi’nin giriş cephesindeki kemerin kilit taşına yerleştirilmiştir. Söz konusu Hacerü’l-Esved parçası Mevlevî Sikkesi şeklindedir.

İstanbul’da Hacer’ül-Esved var!

Ka’be’nin köşesinde bulunan Hacerü’l-Esved’in (Cennet’ten gelen mübârek taş) tamiri sırasında kırılan parçalar İstanbul’a getirilmiş bir parçası Kanunî Sultan Süleyman Türbesi’ne, diğer dört parça ise Küçükayasofya semtindeki Sokollu Mehmed Paşa Câmii’nin muhtelif yerlerine koyulmuştur. Türbenin iç mekânı 16.yüzyıla ait İznik çinisi panolarla kaplanmıştır. Türbede, Kanunî Sultan Süleyman Han’dan başka 20. Osmanlı padişahı Sultan II. Süleyman Han (vefât:1691), 21. padişah Sultan II. Ahmed Han (vefât:6 Şubat 1695), Kanunî Sultan Süleyman Han’ın kızı Mihrimah Sultan (vefât:1522), Sultan İbrahim’in üçüncü hasekisi Sâliha Dilaşûb Vâlide Sultan (vefât:1689), Sultan II. Ahmed’in Râbia Sultan’dan doğan kızı Asiye Sultan (vefât: 1695), Sultan II.Ahmed Han’ın hanımı Râbia Sultan (vefât:1712) olmak üzere toplam yedi sanduka vardır. Bu türbenin yanındaki türbede Sultan Süleyman’ın hanımı Hürrem Sultan’ın medfûndur.

Kösem Valide Sultan da türbede

Türbe, Sultanahmed meydanındaki san’at şaheseri Sultan Ahmed Câmii’nin köşesinde, Alman Çeşmesi’nin hemen yanında yer almaktadır. Sedefkâr Mehmed Ağa’ya yaptırılan türbenin inşâsı 1619 senesinde tamamlanmıştır. Türbede 14.Osmanlı hükümdarı Sultan I.Ahmed Han (vefât:1617), On altıncı Osmanlı padişahı Sultan II.Osman Han (Genç Osman) (vefât:19 Mayıs 1622), 17.Osmanlı padişahı Sultan IV.Murad Han (vefât:8 Şubat 1640) ile Mahpeyker Kösem Vâlide Sultan (vefât: 1651) ile padişahların oğulları ve kızlarına ait olmak üzere toplam 36 sanduka yer almaktadır.

II. Abdülhamid nerede?

Tarihî Çemberlitaş’ın az ilerisinde, Basın Müzesi’nin hemen yanında bulunan türbe, Dîvanyolu Caddesi üzerinde yer almaktadır. Türbede Sultan II. Mahmud Han (30. Padişah, vefât:1839), Sultan Abdülazîz Han (32. Padişah, vefât:1876) ve Sultan II. Abdülhamîd Han’dan (34. Padişah, vefât:1918) başka Osmanlı Hanedânına mensub 18 kişinin kabri bulunmaktadır.

Eminönü Yeni Cami’deki türbe

Eminönü, Yeni Câmii’nin yanında yer almaktadır. Türbenin inşâsına Sultan III. Mehmed Han’ın annesi Safiye Sultan (vefât:1605) başlattı. Onun vefâtı ile yarım kalmış Yeni Câmi’yi, elli altı yıl aradan sonra Hatice Terhan Vâlide Sultan, 1661-1664 yılları arasında tamamlatmıştı. Yanına türbe, dârü’l-kurra, mekteb, muvakkithane, hünkâr kasrı, sebil, çeşme ve bunlara gelir getirmek maksadıyla Mısır Çarşısı’nın inşâ ettirdi. O devirde Yeni Câmi’ye “Vâlide Câmii” denilmekte idi. Türbe 1663 senesinde Yeni Câmi’nin mimarı Mustafa Ağa tarafından inşâ edilmiştir. Hatice Turhan Sultan’dan başka; oğlu 19. Padişah Sultan IV. Mehmed Han (vefât:1693), 22. padişah Sultan II. Mustafa Han (vefât:1703), 23. Padişah Sultan III. Ahmed Han (vefât:1736), 24. padişah Sultan I. Mahmud Han (vefât:1754) ve 25. padişah Sultan III. Osman Han (vefât:1757) olmak üzere beş Osmanlı Hükümdârı ve Hanedan mensuplarından oluşan toplam 44 kişinin kabri bulunmaktadır. Doğrusu “Terhan” olan isim zamanla halk dilinde “Turhan”a dönüşmüş, türbeye Hatice Turhan Sultan Türbesi denilmiştir. Doğrusu Hatice Terhan Sultan’dır.

Cedid Hevâtin türbesi

“Cedid Havâtin” yâni “Yeni Kadınlar” Türbesi, Hatice Terhan Vâlide Sultan Türbesi’nin hemen bitişiğinde yer almaktadır. Türbede; 33. Osmanlı padişahı Sultan Beşinci Murad Han’dan (vefât:1904) başka yirmi zâtın kabri bulunmaktadır. Bunların arasında Sultan II. Abdülhamîd Han’ın annesi Tir-i Müjgân Kadın’ın (vefât:1848) kabri de bulunmaktadır.

Yavuz’un komşusu Abdülmecid

Fâtih-Çarşamba’da, Sultan Selim Câmii’nin kıble tarafında, Yavuz Sultan Selim Türbesi’nin karşısında yer almaktadır. Türbe, 31. Osmanlı padişahı Sultan Abdülmecîd Han hayatta iken, (kesin olmamakla birlikte) Dolmabahçe Sarayı’nın mimarı Garabet Balyan’a 1855 yılında yaptırılmıştır.

Türbe, Eyüp İlçesindedir. Sultan Beşinci Mehmed Reşad Han’ın (vefât:1918) sağlığında Mimar Kemâleddîn Bey’e inşâ ettirilmiştir. “Ebedî uykumu su ve çocuk sesleri yanında uyumak isterim” diyen Sultan’ın arzûsuna uygun olarak inşâ edilen ilkokul, bir duvar ile türbe bahçesinden ayrılmaktadır.

Sultan I. Abdülhamîd Türbesi

Eminönü, Bahçekapı’da, IV. Vakıf Han karşısında yer almaktadır. Türbe, Sultan I. Abdülhamîd Han 1780 yılında Mimar Tâhir Ağa’ya yaptırılmıştır. Türbede, Peygamber Efendimizin mübarek Kadem-i Saâdetleri (Hazret-i Peygamberin ayak izleri) bir camekân içinde yer almaktadır. Türbede, Sultan I. Abdülhamîd Han (vefât:1789), Sultan IV. Mustafa Han’dan (vefât:1808) başka şehzâde ile hanım Sultanların kabirleri yer almaktadır.

Lâleli Câmii’nin yanında yer alan türbe 1763 yılında Sultan III. Mustafa Han tarafından devrin mimarı Tâhir Ağa’ya yaptırılmıştır. Türbede gömülü bulunan Sultan III. Mustafa Han (vefât:1774) ve Sultan III. Selîm Han’a (vefât:1808) ait sandukalar, sedef kakmalı, ahşap şebeke ile çevrilmiştir. Sandukaların türbede yer alan Nakş-i Kadem-i Saâdet (Efendimizin mübârek ayak izleri) dolabı Sultan III. Mustafa’nın sandukasının tam karşısında caddeye bakan duvar üzerine monte edilmiş vaziyettedir. 

Ayasofya’daki türbeler

Ayasofya (Câmii) Müzesi bahçesinde yer alan türbe 1599 senesinde Mimar Davud Ağa tarafından inşâ edilmiştir. Altıgen plânlı binanın dışı mermerdir. Dışta sade olan türbe, içte XVI. yüzyıl İznik çinilerinin en güzel örnekleri ve kalem işleri ile zengin bir görünüme sahiptir. Türbede On ikinci Padişah Sultan III. Murad Han (vefât:1595), hanımı Safiye Sultan,

şehzâdeleri ve kızları gömülüdür. Toplam 54 sanduka vardır.

Ayasofya Müzesi bahçesine inşâ edilen ilk türbedir. 1577 yılında Mimar Sinan tarafından yapılmıştır. Türbede 11. Osmanlı Padişahı Sultan II. Selim Han (vefât:1574), zevcesi Nurbânû Sultan, Sokollu Mehmed Paşa’nın hanımı İsmihan Sultan, şehzâdeler ve kızları. Sultan III. Murad Han’ın şehzâde ve kızları medfûndur. Türbede 42 sanduka bulunmaktadır.

Vaftizhaneden türbeye...

Ayasofya bahçesinde yer alan türbe 1608’de Mimar Dalgıç Ahmed Ağa tarafından yapılmıştır. Türbe sekiz köşeli ve üzeri kubbe ile örtülüdür. Türbede, 13. Osmanlı hükümdârı Sultan III. Mehmed Han (vefât:1603), Sultan I. Ahmed Han’ın annesi Handan Sultan, Sultan I. Ahmed Han’ın şehzâdeleri ve kızları, Sultan III. Murad Han’ın kızı Ayşe Sultan yatmaktadır. Toplam 26 sanduka vardır.

Vaktiyle Ayasofya Kilisesi’nin vaftizhanesi olarak kullanılan bina, Ayasofya’nın güney batı yönündeki en önemli yapılardan biridir. Vaftizhane, 1639 yılında Sultan I. Mustafa Han’ın vefâtıyla türbeye çevrilmiştir. 1648’de ölen Sultan İbrahim Han da buraya defnedilmiştir. Türbede 19 zâtın kabri bulunmaktadır.

Doğan Pur 

dunyabizim.com'dan alıntıdır