Protokolü neden 6 ay saklandı
Türk kamuoyu şaşkın, hükümet son dakika yeni bir Ermeni anlaşma protokolü imzaladı. Peki bu anlaşma neden 6 ay saklandı. İşte nedeni;
Türkiye ile Ermenistan arasındaki protokolün 6 ay neden bekletildiği ortaya çıktı. Ermeniler Taşnak partisinden, Türk tarafı ise Azeri tepkisinden çekindiği için her iki protokolü açıklamamış...
Türkiye ile Ermenistan arasında ilan edilen protokolün aslında 6 ay önce hazırlandığı ortaya çıktı. 2008 yılı içinde İsviçre'nin arabuluculuğu ile yürütülen Türkiye-Ermenistan gizli görüşmeleri 2009 yılı başında olgunlaştı. 7 Şubat 2009 tarihinde taslak metni hazırlandı ve nisan ayı içerisinde son şekli verildi. Fakat imza ve ilan 2009 Eylül ayına kaldı. Diplomatik kaynaklar protokol metninin altı ay beklemesini Ermenistan ve Türkiye kamuoyundaki hassasiyetlerden kaynaklandığını belirtiyor.
Özellikle Taşnakların tepkilerinden çekinen Erivan yönetimi çekimser kalmıştı. Diaspora ve Taşnak Partisi, Türkiye sınırlarını kabul etmediği için dün ilan edilen protokole karşı çıkıyordu. Türkiye ise Azerbaycan'ın tepkisini hafifletmek için süreci zamana yaymayı tercih etmişti.
HER İKİ ÜLKE İSTEDİĞİNİ ALDI
Türkiye'nin Ermenistan'a yönelik sürdürdüğü açılımın yol haritası sonunda ortaya çıktı. İki ülke arasında önceki gün parafe edilen iki ayrı protokol ile sınır ve diplomatik ilişkilere ilişkin sorunların çözümü için yapılacaklar belirlendi. Buna göre protokollerin Türkiye ve Ermenistan ulusal parlamentolarında onaylanması ardından, iki ülke arasındaki sınır açılacak, diplomatik ilişki kurulacak.
Ermenistan, Türkiye'nin toprak bütünlüğünü tanıyacak. 1915 olaylarını araştırmak üzere uluslararası uzmanların da katılımına açık iki ülke arasında bir alt komisyon kurulacak ve Erivan'da arşivlerini açacak. Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki sorunların silah değil barışçıl yollardan çözüleceği de hükme bağlanıyor. Türkiye ile Ermenistan arasında yakınlaşmanın her alanda sağlanması için bir dizi güven artırıcı önlem de alınacak.
LİDERLER MASADA TER DÖKECEK
İki ülke ilişkilerinde yeni dönemi başlatacak olan protokollerden iki ülke de karlı çıkmış oldu. İki ülke, eşitlik, egemenlik, üçüncü ülkelerin içişlerine karışmama, toprak bütünlüğü ve sınırların dokunulmazlığı prensiplerine hem ikili ilişkilerinde, hem de uluslar arası ilişkilerinde uymayı taahhüt etti.
İki ülke protokollerin onaylandığı gün diplomatik ilişki kurulmasını ve karşılıklı olarak diplomatik temsilcilik açılması hususunda anlaşmış sayılacak. Türkiye, bir ülke ile diplomatik ilişki kurulmasını TBMM'ye onaylatmış olacak. İkinci protokol ise, ilişkilerin nasıl geliştirileceğini düzenliyor. Türkiye, Birleşmiş Milletler (BM) çerçevesinde Ermenistan'ı, özellikle AGİT, Avrupa Konseyi, Karadeniz Ekonomik İşbirliği ve Avrupa-Atlantik İşbirliği Konseyi gibi oluşumlarda destekleyecek.
TBMM KARABAĞ’I BEKLEYECEK
Protokoller ile ilgili siyasi istişareler 6 hafta içinde tamamlanacak. Bu tarih Türkiye-Ermenistan A Milli futbol takımları arasında 14 Ekim'de Bursa'da oynanacak rövanş maçının yapılacağı tarihe geliyor. Ermenistan Devlet Başkanı Serj Sarkisyan bu tarihte Türkiye'ye gelecek. Takımlar sahada ter dökerken, iki ülke ilişkilerini düzenleyen protokollerde imza altına alınacak.
Ancak metinlerin imzalanması direk uygulamaya geçileceği anlamına gelmiyor. Uygulama için her iki ülkenin ulusal parlamentolarının onayı gerekiyor. Parlamentoların onay sürecine ilişkin bağlayıcı bir zaman aralığı ise verilmiyor. Parlamentoların vereceği onay konusunda Türkiye'nin en önemli kriteri Karabağ sorunu olacak. Protokollerin TBMM'deki onay sürecini "bölgesel gelişmeler" tayin edecek.
BAKÜ'YE GARANTİ
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Azerbaycan'a güvence verdi ve ''TBMM onaylamadan protokol işlerlik kazanmayacak'' dedi.Türkiye ile Ermenistan'ın diplomatik ilişkiler kurmak amacıyla iç siyasi istişarelere başlayacakları yönündeki açıklamaya Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı, ''Dağlık Karabağ'da işgal sona ermeden sınırların açılması milli çıkarlarımıza aykırıdır'' şeklinde görüş bildirdi. Açıklama, Azerbaycan'ın kaygı duyduğu bilgisi gelmesi üzerine yapıldı.
ALİYEV: KELİME OYUNU YAPILIYOR
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Brüksel ziyareti sırasında Türkiye Ermenistan görüşmelerinden rahatsızlığını açıkça ifade etti.
TEREDDÜTLER GİDERİLDİ
Görüşmeyle ilgili "Çelişkili yorumlar duyduklarını" anlatan Aliyev, "Bir kaynak diyor ki, yol haritası ön koşulsuz olacak şekilde uzlaşma sağlandı. Diğer bir kaynak bunun ön koşulsuz olduğunun iddia edilemeyeceğini söylüyor. Bu bir çeşit kelime oyununa benziyor. Azeri halkı, Y. Karabağ meselesinin çözümünün Türkiye-Ermenistan yakınlaşmasına bağlanıp bağlanmadığını bilmek istiyor” dedi.
'DİYALOG, KARABAĞ'DAN BAĞIMSIZ'
Ermenistan Cumhurbaşkanı Sarkisyan bugün Erivan’da bazı diplomatlarla bir araya geldiği toplantı sırasında gazetecilerin sorularını yanıtladı. Sarkisyan, Türkiye- Ermenistan protokolüne ilişkin olarak “Türkiye ile diyalog, Karabağ sorunundan bağımsız” dedi.
Sarkisyan bir kez daha, görüşmeler için Karabağ konusu dahil hiçbir önkoşul kabul etmeyeceklerini yineledi. Sarkisyan, ayrıca Türkiye ile olan sorun Karabağ’a bağlıysa “Hiç görüşmeyiz” derken, hükümetler arası bir komisyon kurulacağını, bu komisyon kapsamında bir alt komisyonun çalışacağını açıkladı.
Türkiye ile Ermenistan arasında ilan edilen protokolün aslında 6 ay önce hazırlandığı ortaya çıktı. 2008 yılı içinde İsviçre'nin arabuluculuğu ile yürütülen Türkiye-Ermenistan gizli görüşmeleri 2009 yılı başında olgunlaştı. 7 Şubat 2009 tarihinde taslak metni hazırlandı ve nisan ayı içerisinde son şekli verildi. Fakat imza ve ilan 2009 Eylül ayına kaldı. Diplomatik kaynaklar protokol metninin altı ay beklemesini Ermenistan ve Türkiye kamuoyundaki hassasiyetlerden kaynaklandığını belirtiyor.
Özellikle Taşnakların tepkilerinden çekinen Erivan yönetimi çekimser kalmıştı. Diaspora ve Taşnak Partisi, Türkiye sınırlarını kabul etmediği için dün ilan edilen protokole karşı çıkıyordu. Türkiye ise Azerbaycan'ın tepkisini hafifletmek için süreci zamana yaymayı tercih etmişti.
HER İKİ ÜLKE İSTEDİĞİNİ ALDI
Türkiye'nin Ermenistan'a yönelik sürdürdüğü açılımın yol haritası sonunda ortaya çıktı. İki ülke arasında önceki gün parafe edilen iki ayrı protokol ile sınır ve diplomatik ilişkilere ilişkin sorunların çözümü için yapılacaklar belirlendi. Buna göre protokollerin Türkiye ve Ermenistan ulusal parlamentolarında onaylanması ardından, iki ülke arasındaki sınır açılacak, diplomatik ilişki kurulacak.
Ermenistan, Türkiye'nin toprak bütünlüğünü tanıyacak. 1915 olaylarını araştırmak üzere uluslararası uzmanların da katılımına açık iki ülke arasında bir alt komisyon kurulacak ve Erivan'da arşivlerini açacak. Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki sorunların silah değil barışçıl yollardan çözüleceği de hükme bağlanıyor. Türkiye ile Ermenistan arasında yakınlaşmanın her alanda sağlanması için bir dizi güven artırıcı önlem de alınacak.
LİDERLER MASADA TER DÖKECEK
İki ülke ilişkilerinde yeni dönemi başlatacak olan protokollerden iki ülke de karlı çıkmış oldu. İki ülke, eşitlik, egemenlik, üçüncü ülkelerin içişlerine karışmama, toprak bütünlüğü ve sınırların dokunulmazlığı prensiplerine hem ikili ilişkilerinde, hem de uluslar arası ilişkilerinde uymayı taahhüt etti.
İki ülke protokollerin onaylandığı gün diplomatik ilişki kurulmasını ve karşılıklı olarak diplomatik temsilcilik açılması hususunda anlaşmış sayılacak. Türkiye, bir ülke ile diplomatik ilişki kurulmasını TBMM'ye onaylatmış olacak. İkinci protokol ise, ilişkilerin nasıl geliştirileceğini düzenliyor. Türkiye, Birleşmiş Milletler (BM) çerçevesinde Ermenistan'ı, özellikle AGİT, Avrupa Konseyi, Karadeniz Ekonomik İşbirliği ve Avrupa-Atlantik İşbirliği Konseyi gibi oluşumlarda destekleyecek.
TBMM KARABAĞ’I BEKLEYECEK
Protokoller ile ilgili siyasi istişareler 6 hafta içinde tamamlanacak. Bu tarih Türkiye-Ermenistan A Milli futbol takımları arasında 14 Ekim'de Bursa'da oynanacak rövanş maçının yapılacağı tarihe geliyor. Ermenistan Devlet Başkanı Serj Sarkisyan bu tarihte Türkiye'ye gelecek. Takımlar sahada ter dökerken, iki ülke ilişkilerini düzenleyen protokollerde imza altına alınacak.
Ancak metinlerin imzalanması direk uygulamaya geçileceği anlamına gelmiyor. Uygulama için her iki ülkenin ulusal parlamentolarının onayı gerekiyor. Parlamentoların onay sürecine ilişkin bağlayıcı bir zaman aralığı ise verilmiyor. Parlamentoların vereceği onay konusunda Türkiye'nin en önemli kriteri Karabağ sorunu olacak. Protokollerin TBMM'deki onay sürecini "bölgesel gelişmeler" tayin edecek.
BAKÜ'YE GARANTİ
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Azerbaycan'a güvence verdi ve ''TBMM onaylamadan protokol işlerlik kazanmayacak'' dedi.Türkiye ile Ermenistan'ın diplomatik ilişkiler kurmak amacıyla iç siyasi istişarelere başlayacakları yönündeki açıklamaya Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı, ''Dağlık Karabağ'da işgal sona ermeden sınırların açılması milli çıkarlarımıza aykırıdır'' şeklinde görüş bildirdi. Açıklama, Azerbaycan'ın kaygı duyduğu bilgisi gelmesi üzerine yapıldı.
ALİYEV: KELİME OYUNU YAPILIYOR
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Brüksel ziyareti sırasında Türkiye Ermenistan görüşmelerinden rahatsızlığını açıkça ifade etti.
TEREDDÜTLER GİDERİLDİ
Görüşmeyle ilgili "Çelişkili yorumlar duyduklarını" anlatan Aliyev, "Bir kaynak diyor ki, yol haritası ön koşulsuz olacak şekilde uzlaşma sağlandı. Diğer bir kaynak bunun ön koşulsuz olduğunun iddia edilemeyeceğini söylüyor. Bu bir çeşit kelime oyununa benziyor. Azeri halkı, Y. Karabağ meselesinin çözümünün Türkiye-Ermenistan yakınlaşmasına bağlanıp bağlanmadığını bilmek istiyor” dedi.
'DİYALOG, KARABAĞ'DAN BAĞIMSIZ'
Ermenistan Cumhurbaşkanı Sarkisyan bugün Erivan’da bazı diplomatlarla bir araya geldiği toplantı sırasında gazetecilerin sorularını yanıtladı. Sarkisyan, Türkiye- Ermenistan protokolüne ilişkin olarak “Türkiye ile diyalog, Karabağ sorunundan bağımsız” dedi.
Sarkisyan bir kez daha, görüşmeler için Karabağ konusu dahil hiçbir önkoşul kabul etmeyeceklerini yineledi. Sarkisyan, ayrıca Türkiye ile olan sorun Karabağ’a bağlıysa “Hiç görüşmeyiz” derken, hükümetler arası bir komisyon kurulacağını, bu komisyon kapsamında bir alt komisyonun çalışacağını açıkladı.
