TAHRAN (AA) - Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Rafael Mariano Grossi, İran ile ciddi, sistematik bir diyalog kurmak istediklerini belirterek "görüşmelerin sürdüğünü ve henüz işlerinin bitmediğini" söyledi.

İran'ı ziyaret eden Grossi, başkent Tahran'da İran Atom Enerjisi Kurumu (İAEK) Başkanı Muhammed İslami ile bir araya geldi.

Görüşme sonrası düzenlenen ortak basın toplantısında Grossi, dün başlayan görüşmelerin bugün devam ettiğini ve görüşmelerde beklentinin yüksek olduğunu belirterek, İran'ın nükleer programına ilişkin bazı garantilerin alınması gerektiğini ifade etti.

Grossi, görüşmelerin bir ayağının İran ile UAEA arasındaki teknik ve bilimsel işbirliğiyle ilgili olduğunu belirterek, "İran ile ciddi ve sistematik bir diyalog kurmak istiyoruz. Henüz işimiz bitmedi. Biz burada konuşurken tüm meslektaşlarımız görüşmeleri sürdürüyor ve sorunları çözmek için çalışıyor." ifadelerini kullandı.

İranlı diğer yetkililerle de görüşeceğini aktaran Grossi, "Günün sonunda memnun olup olmadığımı değerlendirebilirim: Şunu söyleyebilirim ki dürüstlük üzerine kurulu bir çalışma benim için çok önemlidir. İran ile çalışma ve işbirliği devam ediyor." açıklamasında bulundu.

Grossi, UAEA'nın, ülkeleri ve nükleer tesisleri denetlemesinin onlarla yapılan anlaşmalara dayandığını kaydederek, "İran İslam Cumhuriyeti, NPT (Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme) anlaşmasının bir üyesidir ve bu anlaşmaya üye olan ülkelerin Ajansla denetleme anlaşmaları vardır." diye konuştu.

İran'da yapılan denetimlerin de söz konusu anlaşmalar ve güvenlik temelinde gerçekleştirildiğini belirten Grossi, müfettişlerin nereyi denetleneceğine kendisinin karar vermediğini, bunun ülkelerle yapılan anlaşmalara göre yapıldığını ifade etti.

Grossi, NPT'ye üye olmayan ülkelerin söz konusu olduğunu, onlarla da başka anlaşmalar yapıldığını kaydederek, "Dünyanın bütün ülkelerinin NPT'ye üye olması bana göre çok önemli." dedi.

Bazı ülkelerin farklı hedef ve motivasyonla etkin olmak için kendi nüfuzlarını kullanmaya çalıştığını dile getiren Grossi, "Bu konu İran ve UAEA'nın yakın ve direkt iletişimde olmasının ne kadar önemli olduğunu gösteriyor. İran ne kadar iletişimi güçlü tutarsa diğer ülkelerin etkisi ya da baskısı da o derece az olur." değerlendirmesinde bulundu.

Grossi, UAEA'nın hiçbir zaman siyasi araç olarak kullanılmadığını ve kullanılmayacağını vurgulayarak, "Sizi temin ederim ki hiçbir ülkenin talimatıyla iş yapmadık. Ajansın siyasi araç olma konusu bana göre gülünçtür." ifadelerini kullandı.

Harekete geçmenin kendileri için önemli olduğunu, başkalarının konuşmalarını dikkate almadıklarını söyleyen Grossi, İran ile UAEA arasındaki anlaşmanın nükleer anlaşma olarak bilinen Kapsamlı Ortak Eylem Planı için faydalı olacağını belirtti.

- "Yüzde 84 zenginleştirme değil, yüzde 84 partikül tespiti var"

İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Muhammed İslami ise Tahran'ın uranyumu yüzde 84 zenginleştirdiği yönündeki iddiaları yalanlayarak, "Sayın Grossi'nin raporunda yüzde 84 zenginleştirme değil, yüzde 84 partikül tespiti var. Üretimin depolandığı kısımlarda yüzde 60'ın üzerinde zenginlik olmadığı için bu belirsizlik giderilmiştir." dedi.

İran'ın 3 nükleer tesisinde yapılacak denetimlere de değinen İslami, "Geçtiğimiz yıl yapılan anlaşmaya bağlı kalma konusunda anlaştık." diye konuştu.

İslami, Grossi ile yapılan görüşmelerde İran'a yönelik uranyum zenginleştirme konusundaki şüphelerin kalktığını ifade ederek ülkesinin UAEA ile işbirliği içerisinde faaliyetlerine devam ettiğini söyledi.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Guvernörler Kurulunun gerçekleşecek olan toplantısında İran aleyhinde bir karar alınması ihtimaline ilişkin ise İslami, "o zaman Tahran yönetiminin de gerekli karşılığı vereceğini" söyledi.

İslami, ülkesinin, kalkınma programı ve ulusal çıkarları konusunda hiçbir zaman taviz vermeyeceğini belirterek, UAEA ile Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşmasının Ek Protokolleri kapsamında işbirliğini sürdüreceklerini ve dışarıdan bir müdahaleyi kabul etmeyeceklerini kaydetti.

UAEA Başkanı Grossi, İran'ın daveti üzerine Tahran'da üst düzey temaslarda bulunmak üzere dün bu ülkeye gelmişti.

- İran'da yüzde 83,7'ye varan saflıkta uranyum parçacıkları

UAEA'nın Yönetim Kurulu üyesi ülkelerle her 3 ayda bir paylaştığı İran'ın nükleer faaliyetlerini ele alan ve 28 Şubat'ta medyaya yansıyan raporda, müfettişlerin 21 Ocak'ta İran'ın yer altı tesisi Fordo'da IR-6 santrifüjünün daha önce beyan edilenden "önemli ölçüde farklı" bir şekilde yapılandırıldığını fark ettiği ve buradan alınan numunelerin yüzde 83,7'ye varan saflıkta parçacıklar olduğunun belirlendiği aktarılmıştı.

Buna rağmen raporda, tespit edilen yüzde 83,7 saflıktaki uranyumun "parçacıklar" olduğu ve İran'ın yüzde 60'ın üzerinde zenginleştirilmiş bir uranyum stokuna sahip olmadığı belirtilmişti.

Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) olarak adlandırılan nükleer anlaşmadan ABD'nin 2018'de tek taraflı çekilmesi ve yaptırımları geri getirmesinden bir yıl sonra anlaşmadaki taahhütlerini durduran İran, ilk olarak Natanz'da 17 Nisan 2020'de yüzde 60 saflıkta uranyum zenginleştirdiğini duyurmuştu.

İran, 22 Aralık 2022'de de Fordo'daki uranyum zenginleştirme merkezinde uranyumu yüzde 60 zenginleştirmeye başladığını açıklamıştı.

- Ajans ile İran arasındaki gerginlik

İran'da UAEA'ya bildirilmemiş 3 yerde nükleer bulguların tespit edilmesi ve söz konusu nükleer bulgulara ilişkin Tahran yönetimine yöneltilen soruların istenilen düzeyde yanıtlanmaması taraflar arasında gerginliğe neden olmuştu.

Ajansın, Tahran’ın bu 3 yere ilişkin yaptığı açıklamayı teknik olarak inandırıcı bulmadığını bildirmesi üzerine 8 Haziran 2022’de UAEA Yönetim Kurulu, İran’a karşı karar almıştı.

Bu gelişme üzerine İran, 9 Haziran 2022’de İran nükleer anlaşma kapsamında bu ülkenin nükleer programını denetlemek amacıyla Ajansın kullandığı kamera sistemleri başta olmak üzere çeşitli ekipmanları kaldırmaya başladığını duyurmuştu.

İran, 2 Kasım 2022'de UAEA ile farklılıkları azaltmak için Viyana'ya bir heyet gönderdiğini duyurmuş, UAEA Başkanı Rafael Mariano Grossi ise 9 Kasım'da yaptığı açıklamada, Tahran'ın son toplantıda "yeni bir şey sunmadığını" söylemişti.