Burkina Faso neresi?
Batı Afrika’da sınırları cetvelle çizilmiş bir ülke. Burası uzun süre Fransa’nın sömürüsünde kalmış. Bölge direk bir koloni iken halk, daha kolay Fransa’ya gitmek istemiş. Bunu engellemek için de özgürlük(!) vermişler. Şimdi vizeyle girebilirler ve vize de kolay alınmaz. Sorun oluşturmasından endişe edilen büyük kabileler, farklı devletlerin sınırlarında olacak şekilde dağıtılmış. Özgürlük vergisini kayda alıp bazı şartlarla da gitmişler(!)...
Özgürlük:
Eğitim dili Fransızca olacak, Fransız kültürü işlenecek, Franko-fon ülkelerde ortak ve tek değerdeki para birimi kullanılacak... Ama merkez bankası rezervleri de Fransa’da bekleyecek... Daha birçok açık ve gizli maddeyi saymak mümkün... Bölgedeki tüm ülkelerin bayrakları neredeyse aynıdır. Aynı renk ve figürlerin sadece yeri değiştirilir. Dillerini seçemeseler de her ülkede bir özgürlük anıtı vardır. Malinin özgürlük anıtı, Fransız kültür merkezinin önüne yapılmıştı. Burada eski cumhurbaşkanlığı binası ile Fransız büyükelçiliği neredeyse aynı bahçededir...
Dil ve kültür:
Ülkede 62 kadar farklı yerel dil kullanılır. Yerel bir yazı ve alfabe yoktur. Halk kendi arasında yerel dilleri konuşur. Çarşı- pazar da yerel dil hâkimdir. Sadece devlet dairlerinde Fransızca konuşulur. Fransızca bilen kültürlüdür, bilmeyen cahil sayılır... Cadde ve sokak isimleri bile tam bir kültürel emperyalizmin göstergesidir.
Eğitim:
Devlet okulları da Hristiyanlık ve Fransa etkisindedir. Eğitim sistemi Fransız usulüdür. Halk, ilk zamanlar Fransa’ya bir tepki olsun diye Fransızca öğrenmemiş ve çocuklarını bu okullara göndermemiş. Sonra çocuklarını bu devlet okullarına vermişler, ancak çocukları burada Hristiyan olmaya başlamış. Bu başka bir problemi beraberinde getirmiş. Kendi kurdukları medreselerde Arapça eğitim vermişler. Sonra bunları Franko -Arap okullara dönüştürmüşler. Yani Fransızca ve Arapça eğitim vermişler. Ama bu diplomanın da devlet nezdinde bir değeri yok... Şimdi Türkiye’deki İmam Hatip Lisesi modeli, özel okullar için yeni bir alternatif olmuş durumda. Yönetim, çoğunlukla Hristiyan tebaanın elinde kalmış ve devlet okulları da dâhil eğitim ücretlidir. Bu nedenle kırsalda okula gitme oranı sürekli azalır. Nesil ne kadar az okursa, yönetmek de o kadar kolay olmaktadır.
Nüfus yapısı:
Ülke, yaklaşık olarak %60 Müslüman, %25 Hristiyan ve %15 putperest nüfusu barındırır. Ancak özel okulların %90 ı Hristiyanların elindedir. Yetimhaneler hakeza... Hristiyan nüfus, az olmasına rağmen çok daha etkin. Tüm hastaneler onların. Halk burada iç içe ve kavgasız yaşar. Hatta mezarlıklar bile karışıktır. Din ayrımı olmaksızın yan yana defnedilirler. Müslüman bir kadının Hristiyan bir erkekle evlendiği örnekler az da değildir. Bu tip ailelerde çocuklara çift isim konulur.
Burada İslam’ın geçmişi çok eski değildir. İslam dini, Ticani tarikatı aracılığı ile yayılmıştır. 8-10 göbek yukardan Müslüman olan birisini bulmak zordur. Tarihi Mossi krallığının sınırları içinde yer almış olan Ülkenin kuzeyin de bulunabilir sadece... En eski tarihi cami Bobo Cilasu kentinde bulunan çamur camidir. Bu da 150 yıl kadar eskidir. Yapımında uzun süre Hristiyan köylerin bile yardım ettiğini halkın yaptığı bir camidir. Burada Hristiyanlık da aynı şekilde eski değildir.
Ekonomi:
Halkın geçim kaynağı daha çok tarım ve hayvancılıktır. İlkel yöntemlerle el tarımı yapılır. Endüstriyel ürün olarak sadece pamuk üretilir. Bu da en ham haliyle Fransa’ya gider. Diğerleri elle ekilir. Bir çift öküzü olan bir aile, zengin sayılır. Birçok bölge gezdim. Gördüğüm toplam traktör sayısı onu bulmadı. Yağmur mevsiminde çok kuvvetli yağış olur. (Yağmur mevsimi bu günlerde bitiyor.)Bu nedenle tarım için çok elverişlidir. Ama baraj gibi suyu depolayıp uzun süre kullanma bilgi ve imkânı yoktur. Ayçiçeği ve buğday üzerinde bazı denemeler yapsak da bu konuda istenilen yere ulaşamadık.
Sanayi yok denecek düzeydedir. İthalatla gelen ürünlerde Çin başı çekmektedir. Fransa- Amerika savaşını burada hissetmek mümkün. Çine ait büyük tarım arazileri bulunur.
İç güvenlik:
Bu güne kadar beraberce yaşayan kabillerden Fullaniler; “kendilerine özgür(!) bir devlet” verileceği vaadiyle ayaklandırıldılar. İşin ilginç yanı Fullaniler, çevrede bulunan Mali ve Nijer’de de bulunur. Tamamına yakını Müslüman olan bu halk, ülkenin her yerine yayılmış durumdadır. Neredeyse Fullani birkaç ailenin olmadığı köy yoktur. Bunlar daha çok hayvancılıkla uğraşır. Bu sahte vaatle, Ülkenin kuzey ve doğusunda ciddi terör olayları devam etmektedir. Bu bölgelerde devlet, okul hastane gibi hizmetlerini çekmiş durumdadır. Buna bağlı olarak büyük bir iç göç sorunu vardır. Halk; “Fransa elini çekse bizde sorun kalmaz. Ama tüm sorunları o kışkırtıyor” inancındadır. Bölgede Fransa’ya karşı büyük bir soğukluk gelişmektedir.
En önemli sorun; gelir adaletsizliği, su ve enerji kaynağıdır.
Yurt dışına kaçırılan ve halkın refahına hiç katkı sağlamayan altın madenlerinden niçin mi bahsetmedim? Onlar daha sonra inşallah...