Değerli Dostlar, üzülerek söylüyorum ki, maalesef son dönemlerde uyuşturucu ve uyarıcı madde kullanımı önemli ölçüde artış göstermiş, bilhassa Gençler arasında bu türden maddelerin kullanımı yaygınlaşmıştır. Esasında kanun koyucunun amacı, insanların cezalandırılması değil, bu maddelerin kullanımının önüne geçmek, daha suç oluşmadan birtakım koruyucu ve önleyici tedbirler almaktır. Ancak maalesef uyuşturucu ve uyarıcı maddelerin kullanımı, imal ve ticareti çok ciddi boyutlara ulaşmış ve maalesef ki çok küçük yaşlara kadar inmiştir. Öncelikle Ceza Kanunumuzun uyuşturucu ve uyarıcı madde kullanımı, ve imal ve ticaretine ilişkin maddelerini sizlerle paylaşacağım.

Uyuşturucu veya diğer ismiyle uyarıcı maddeler tıpta ağrı kesici özelliği ile kullanılan, tek kullanımda dahi bağımlılık yapabilme özelliğine sahip, insanların sosyo ekonomik yaşamını felç eden, ülkemizde kullanımı, üretimi, satışı yasaklanmış doğal veya sentetik maddelerdir.

Yapılan araştırmalarla bağımlıları suça teşvik etmesi kanıtlanmıştır. Toplumda kargaşaya neden olabilecek suçların işlenmesine teşvik ve sağlıklı toplumun bireyleri üzerinde psikolojik çöküntü yaratmak suretiyle kamu düzeninin bozulmasına neden olma tehlikesi nedeniyle birçok kanun hükmünde düzenlenmiş, yarattığı tehlike önlenmek istenmiştir. Türkiye coğrafi konumuyla ülkeler arası uyuşturucu kaçaklığına son derece müsait olup, ulusal grupların teminini kolaylaştırmaktadır. Bu nedenle Türk Ceza Kanunu’nda uyuşturucu madde üretimi kullanımı ve satışına ilişkin ağır cezai yaptırımlar öngörülmüştür.  Türk Ceza Kanunu’nda uyarıcı maddelerle ilgili olarak düzenlenen suçlar;

Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Kullanılmasını Kolaylaştırma Suçu

Korunan hukuki değer kamu sağlığıdır. Ülkemizde giderek artan uyuşturucu kullanımı karşısında,  temin etmenin zor, cezaların ağırlığı nedeniyle bu maddelerin kullanımında gizlilik şarttır. Bu madde de yakalanmayı zorlaştıracak önlemler almayı, nasıl kullanılacağının öğretilmesini, özendirmeyi, kullanım için yer tahsis etmeyi cezalandırmaktadır.

Fiil unsuruna bakıldığında 3 seçimlik hareketin öngörüldüğü görülür. Birincisi uyuşturucu ve uyarıcı madde kullanımını kolaylaştırmak amacıyla özel yer, donanım ve malzeme sağlamaktır. Özel yer kullanıcıların güvenle tüketebileceği ortamın sağlanmasıdır. Yalnızca esrar içmek için bir daire tutulması buna örnek olabilir. Donanım ve malzeme sağlamaksa uyuşturucuların kullanıma hazır hale getirilmesi, kullanılacak araçların temin edilmesidir. Şırıngaların, iğnelerin, özel kâğıtların sağlanması buna örnektir.  İkinci seçimlik hareket uyuşturucu madde kullanımını kolaylaştırmak amacıyla kullananların yakalanmalarını zorlaştıracak önlemler almaktır. Suçun delillerini ortadan kaldırmaya yönelik faaliyetler bu seçimlik hareketi oluşturur. Üçüncü seçimlik hareket ise kullanma yöntemleri konusunda başkalarına bilgi vermektir. Kullanma yönteminin gösterilmesi, daha etkili olması için tavsiyeler verilmesi gibi.. 190/2 uyarınca uyuşturucu madde kullanılmasını alenen özendirmek ve bu nitelikte yayın yapmak cezalandırılır. 2. Fıkra bakımından da seçimlik hareketler öngörülmüştür. Belirsiz sayıda kişi uyuşturucuya teşvik edilmektedir. Söylenen sözlerin failden duyulmuş olup olmaması önemli değildir. Önemli olan birçok kişiye karşı uyuşturucunun teşvik edilmesidir.

Fail unsuruna baktığımızda, özel faillik niteliği arayan özgü suçlardan olmayıp herkes tarafından işlenen genel bir suçtur.

Mağdur bakımından özellik arz etmez, herkes bu suçun mağduru olabilir.

Netice aranmamıştır, sırf hareket suçudur. Seçimlik hareketlerin yapılmasıyla suç tamamlanır.

Manevi Unsuru kasttır. Taksirli hali kanunda düzenlenmemiştir. Ayrıca uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanımını kolaylaştırma özel kastı da aranmaktadır. 190/2 bakımından ise teşvik etme amacı aranmaktadır.

Hukuka Aykırılık Unsurunda doktorların tedavi amacıyla tıp görevinin ifası söz konusu olabilir.

Nitelikli Unsur 190. Maddede yer alan suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi cezayı arttıran nitelikli haldir.

Teşebbüs failin elverişli hareketlerle doğrudan doğruya icraya başlayıp elinde olmayan sebeplerle tamamlayamaması durumudur. Ortaya çıkan tehlikenin veya zararın büyüklüğüne göre fail cezalandırılacaktır. Söz konusu suç sırf hareket suçudur. Sırf hareket suçunda icra hareketleri kısımlara bölünebiliyorsa teşebbüs mümkündür. Örneğin 190/2 bakımından, yayın halka ulaşmadan matbaada yakalanıp el koyulduysa teşebbüs söz konusudur.

İştirak açısından bir özellik göstermeyip genel iştirak kuralları uygulanır.

İçtima unsurunda seçimlik hareketlerden birden fazlasının yapılması karşımıza çıkabilir. Böyle bir durumda yine tek ceza verilir. Ancak cezada üst sınıra yaklaşılır. Madde kullanımını özendiren veya kullanımını kolaylaştıran kişi aynı zamanda maddeyi temin ediyorsa TCK 188 tüketen norm olarak bileşik suç hükümleri uygulanacak, 190 188’in içinde eriyecektir. Kişi kendi kullanımı için özel yer tesis etmişse, maddeyi bulunduruyorsa ayrıca 190 dan cezalandırılmamalıdır. Çünkü 190da belirtilen fiillerin başkalarına karşı yapılmaları gerekmektedir. Birden fazla kişiye aynı anda aynı suç işlendiyse (bu suçta seçimlik hareketlerden biri yapıldıysa) zincirleme suç hükümleri uygulanır.

Kullanmak için Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Satın Almak, Kabul Etmek veya Bulundurmak Suçu

Korunan hukuki değer genel sağlıktır.

Fail özel faillik niteliği aranmayan genel suçlardan olup herkes bu suçun faili olabilir. Kural olarak bizzat işlenir dolayısıyla birlikte faillik mümkün değildir.

Fiil Unsuru uyuşturucu ve uyarıcı maddeyi kullanmak için satın almak, kabul etmek ve bulundurmaktır. Bu fiillerin yanında ayrıca uyuşturucu maddenin kullanılması durumunda tedaviye ve denetimli serbestlik tedbirine, uyuşturucu madde kullanılmadıysa denetimli serbestlik tedbirine hükmedilebilir. Cezaya ya da güvenlik tedbirinden hangisine hükmedileceği hâkimin takdirine bırakılmıştır. Cezaya hükmedildikten sonra da güvenlik tedbirine başvurulabilir. Bu durumda cezanın infazı ertelenir. Hakkında tedaviye ve denetimli serbestlik tedbirine karar verilen kişi, belirlenen kurumda uygulanan tedavinin ve denetimli serbestlik tedbirinin gereklerine uygun davranmakla yükümlüdür. Bu kişiye rehberlik edecek bir uzman görevlendirilir. Bu uzman tedbir süresince bağımlıya yol gösterir, gelişimiyle ilgili 3 aylık sürelerle hâkime rapor verir. Bu tedbir tedavi süresince devam eder. Tedaviden sonraki 1 yılda da devam edecektir. Tedbirin süresi uzatılabilir. Ancak en fazla 3 yıl uzatılabilecektir. Tedbirin gereklerine uygun davranan kişi hakkında açılan davanın düşmesine karar verilir.  Seçimlik hareketlerden birini ya da birkaçının yapılması suçun oluşması bakımından özellik arz etmez.

Manevi Unsuru kasttır. Özel saik aranmıştır; kullanmak saikı. Yani failde kullanma kastının bulunması gerekir. Bu kast suçu uyuşturucu madde ticareti suçlarından ayırmaktadır. Fail maddeyi kullanmak için değil de satmak için bulunduruyorsa madde ticaretinden dolayı cezalandırılmalıdır. Yargıtay’a göre de ele geçen uyuşturucu madde miktarının yıllık kullanımın çok üzerinde olması halinde satmak amacıyla uyuşturucu madde bulundurmak suçu uygulanır.

Hukuka Aykırılık Unsuru kapsamında zorunluluk hali tartışmalıdır. Madde eksikliğinde kriz geçirecek derece bağımlı kişinin zor durumda kalması durumunda yanında madde bulundurması bir görüşçe hukuka uygunluk nedenidir. Ancak bu durumda da kullanma söz konusu olduğundan güvenlik tedbirine hükmedilerek hukuka uygunluk nedeninin uygulama alanı bulması gereksiz kılınabilir.

Etkin Pişmanlık 192/2 uyarınca kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi resmi makamlarca haber alınmadan önce bu maddeyi kimden, nerede ve ne zaman temin ettiğini yetkili merciine haber vererek suçluların yakalanmalarını veya uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçirilmesini kolaylaştırırsa, hakkında cezaya hükmolunmaz. 192/4 uyarınca uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, hakkında kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmaktan dolayı soruşturma başlatılmadan önce resmî makamlara başvurarak tedavi ettirilmesini isterse, cezaya hükmolunmaz. Resmi merciler resmi sağlık kuruluşları, savcılık veya kolluk olabilir.

Teşebbüs failin elverişli hareketlerle doğrudan doğruya icraya başlayıp elinde olmayan sebeplerle tamamlayamaması durumudur. Ortaya çıkan tehlikenin veya zararın büyüklüğüne göre fail cezalandırılacaktır. Söz konusu suç sırf hareket suçu ve soyut tehlike suçudur. Netice aranmaz, seçimlik hareketlerden birinin yapılması ile suç tamamlanır. Ayrıca maddenin kullanılmasına gerek yoktur. Kullanılırsa hükmedilecek tedbirde etkili olur. Sırf hareket suçunda icra hareketleri kısımlara ayrılabiliyorsa teşebbüs mümkündür. Satın alma veya kabul etmeye yönelik hareketin gerçekleştirilmesiyle birlikte icra hareketleri başlamaktadır. Bu aşamada failin elinde olmayan sebeplerle suç tamamlanamıyorsa teşebbüs gerçekleşecektir.

İçtima Unsuru; Bulundurmak fiili süreklilik arz eder. Bu suça kesintisiz suç özelliği vermemektedir. Hukuki anlamda tek fiil söz konusudur. Kullanma fiili birden fazla kez işlense de 191/2deki güvenlik tedbirine bir kez başvurulabilir.

İştirak Unsuru;  bizzat işlenebilen bir suç olduğundan iştirak söz konusu değildir. Birden fazla kişinin uyuşturucu maddeyi birlikte kullanması durumunda her bir kişinin hareketi birbirinden bağımsızdır. Uyuşturucu maddeyi kimin tedarik ettiğinin önemi bulunmayacaktır.

Uyuşturucu ve Uyarınca Madde İmal, İthal ve İhraç Suçu

Uyuşturucu maddelerin murakabesi hakkında kanun ile uyuşturucu maddelerin imali, ithali, ihracı ve satışıyla uğraşanların Sağlık Bakanlığından ruhsat alması ve bu ruhsata göre hareket etmesi gerekir. Ruhsatsız veya ruhsata aykırı yapılan imal, ithal veya ihraç bu suça vücut verir. Uyuşturucu madde suçları kazanç elde etmek maksadıyla işlenir.

Korunan Hukuki Değer kamu sağlığıdır.

Suçun konusu uyuşturucu veya uyarıcı maddedir. Tck da uyuşturucu madde tanımı yapılmamıştır. Uyuşturucu Maddelerle İlgili Kanun uyarınca ham afyon, hazırlanmış afyon, tıbbi afyon ve bunların müstahzarları Türk Ceza Kanunun uygulanmasında uyuşturucu maddelerden sayılır. Ancak yaşanan gelişmelerle uyuşturucu madde sayısında artış meydana gelmektedir. Suça konu olan maddenin niteliği Adli Tıp Kurumunca tespit ettirilmelidir.

Suçun Faili herkes olabilir, genel suçlardandır. Ancak failin tabip, veteriner, kimyager, eczacı, diş tabibi, dişçi, ecza ticarethanesi sahibi, hasta bakıcı, ulaşım vasıtaları sahipleri veya umuma açık işletmelerin sahip ve müstahdemleri ile memurların görevlerini kötüye kullanarak bu suçları işlemesi halleri cezayı arttıran nitelikli hal olarak düzenlenmiştir. Ayrıca bu suç tüzel kişilerin faaliyetleri çerçevesinde işlenirse bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.

Fiil Unsurunda uyuşturucu ve uyarıcı maddelerin ruhsatsız veya ruhsata aykırı imal, ithal ve ihracı düzenlenmiştir. Bu suç kazanç amaçlı işlenir. Ancak uygulamada bu kazancın miktarının belirlenmesi zor olduğundan hapis cezası yanında adli para cezasına da hükmolunur. Bu 3 fiil aynı suçun seçimlik hareketleridir. Suçun oluşması için yalnızca birinin gerçekleştirilmesi yeterlidir. İlk seçimlik hareket uyuşturucu madde imalidir. İmal uyuşturucu maddelerin hammaddelerinden elde edilmeleridir ya da birbirlerine dönüştürülmeleridir. Uyuşturucu madde oluşması için özenli bir uğraşa gerek duyulmaması halinde imal söz konusu değildir. Teknik yöntemlerle meydana gelme süreci geçirilmelidir. Uyuşturucu maddelerin özü bitkilerin toplanması, saklanması imal değildir. Elverişli aletler varsa henüz uyuşturucu madde imal edilmese de teşebbüs gündeme gelecektir. Çünkü elverişli araçlarla icra hareketlerine başlanılmıştır. Yine elde olmayan nedenlerle elverişli araçların kullanılamaması durumunda teşebbüs gündeme gelecektir. İkinci seçimlik hareket uyuşturucu madde ithalidir. Kastedilen uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin yasadışı yollarla yabancı ülkelerden Türkiye’ye getirilmesidir. Getirilen maddenin miktarı önemlidir. Kişi kendisi de uyuşturucu madde kullanıyor, getirdiği madde miktarı da kendi kullanımına yetecek miktardaysa kullanma amacıyla uyuşturucu madde bulundurma suçu gündeme gelecektir. Bu suçta kazanç elde etme amacı bulunmamaktadır. Suçun oluşumu bakımından maddenin cinsi önemli değildir. Ancak cezanın tayininde cins önem kazanacaktır. Uyuşturucu veya uyarıcı maddenin eroin, kokain, morfin veya baz morfin olması hâlinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza yarı oranında artırılır.  Yargıtay’ a göre gümrükte ele geçirilen uyuşturucu ya da uyarıcı maddeler için suç tamamlanmış sayılmalıdır. Ülkeler arası transit geçit söz konusu ise uyuşturucu madde ithalinden bahsedilmez, burada ‘nakil’ söz konusudur. Ve yakalanan sanık hakkında yurt içinde uyuşturucu madde ticareti suçundan soruşturma yapılacaktır. Üçüncü seçimlik hareket ise uyuşturucu madde ihracıdır.

Fiil Unsurunda uyuşturucu ve uyarıcı maddelerin ruhsatsız veya ruhsata aykırı imal, ithal ve ihracı düzenlenmiştir. Bu suç kazanç amaçlı işlenir. Ancak uygulamada bu kazancın miktarının belirlenmesi zor olduğundan hapis cezası yanında adli para cezasına da hükmolunur. Bu 3 fiil aynı suçun seçimlik hareketleridir. Suçun oluşması için yalnızca birinin gerçekleştirilmesi yeterlidir. İlk seçimlik hareket uyuşturucu madde imalidir. İmal uyuşturucu maddelerin hammaddelerinden elde edilmeleridir ya da birbirlerine dönüştürülmeleridir. Uyuşturucu madde oluşması için özenli bir uğraşa gerek duyulmaması halinde imal söz konusu değildir. Teknik yöntemlerle meydana gelme süreci geçirilmelidir. Uyuşturucu maddelerin özü bitkilerin toplanması, saklanması imal değildir. Elverişli aletler varsa henüz uyuşturucu madde imal edilmese de teşebbüs gündeme gelecektir. Çünkü elverişli araçlarla icra hareketlerine başlanılmıştır. Yine elde olmayan nedenlerle elverişli araçların kullanılamaması durumunda teşebbüs gündeme gelecektir. İkinci seçimlik hareket uyuşturucu madde ithalidir. Kastedilen uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin yasadışı yollarla yabancı ülkelerden Türkiye’ye getirilmesidir. Getirilen maddenin miktarı önemlidir. Kişi kendisi de uyuşturucu madde kullanıyor, getirdiği madde miktarı da kendi kullanımına yetecek miktardaysa kullanma amacıyla uyuşturucu madde bulundurma suçu gündeme gelecektir. Bu suçta kazanç elde etme amacı bulunmamaktadır. Suçun oluşumu bakımından maddenin cinsi önemli değildir. Ancak cezanın tayininde cins önem kazanacaktır. Uyuşturucu veya uyarıcı maddenin eroin, kokain, morfin veya baz morfin olması hâlinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza yarı oranında artırılır.  Yargıtay’ a göre gümrükte ele geçirilen uyuşturucu ya da uyarıcı maddeler için suç tamamlanmış sayılmalıdır. Ülkeler arası transit geçit söz konusu ise uyuşturucu madde ithalinden bahsedilmez, burada ‘nakil’ söz konusudur. Ve yakalanan sanık hakkında yurt içinde uyuşturucu madde ticareti suçundan soruşturma yapılacaktır. Üçüncü seçimlik hareket ise uyuşturucu madde ihracıdır.

Uyarıcı ya da uyuşturucu maddenin ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak yasadışı yollarla yurt dışına çıkartılmasını ifade eder. Sanığın uyuşturucu madde ile sınıra doğru gitmesiyle suç tamamlanmaz, icra hareketlerine başlanmamıştır. Sadece yurt içinde uyuşturucu nakletmek suçu gündeme gelir. Bu seçimlik harekette de kazanç maksadı arandığından miktar yalnızca kullanmaya yetecek kadarsa kullanma suçu gündeme gelir. Uyuşturucu türünün suçun oluşumu bakımından önemi yoktur, cezanın belirlenmesinde önemlidir.

TCK 188/2’de “ Uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı fiilinin diğer ülke açısından ithal olarak nitelendirilmesi dolayısıyla bu ülkede yapılan yargılama sonucunda hükmolunan cezanın infaz edilen kısmı, Türkiye’de uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı dolayısıyla yapılacak yargılama sonucunda hükmolunan cezadan mahsup edilir.”  İfadesi yer almaktadır. Buna göre diğer ülkede uyuşturucu madde ithali ile ilgili yargılama yapılması veya cezaya hükmedilmesi Türkiye’de ihraç dolayısıyla yargılama yapılmasını engellemez. Ancak karşı ülkede infaz edilen kısım Türkiye’de ihraç dolayısıyla yapılan yargılama mahkûm olunan hapis cezasından mahsup edilir. TCK 13/1’ e göre uyuşturucu ve uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma ve uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarının vatandaş tarafından yabancı ülkede işlenmesi halinde Türk Kanunları uygulanır. Türkiye failler hakkında resen takibat yapar.