İSTANBUL (AA) - Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Enerji Bakanları Konseyi 5'inci Toplantısı'nda Türk devletleri çatısı altında enerji işbirlikleri görüşüldü.

Türkiye'nin ev sahipliği yaptığı toplantıya, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Azerbaycan Enerji Bakanı Parviz Şahbazov, Kazakistan Enerji Bakan Yardımcısı İlyas Bakytzhan, Kırgızistan Enerji Bakanı Taalaybek İbrayev, Özbekistan Enerji Bakanı Curabek Mirzamahmudov, TDT Genel Sekreteri Kubanıçbek Ömüraliyev ve gözlemci ülke olarak KKTC Dışişleri Bakanı Tahsin Ertuğruloğlu ve Macaristan Dışişleri ve Dış Ticaret Bakanı Peter Szijjarto katıldı.

Azerbaycan Enerji Bakanı Parviz Şahbazov, TDT'nin geliştirilmesinin Azerbaycan için önemli bir stratejik öncelik olduğunu belirterek, "Geçen yıl TDT'ye üye ve gözlemci ülkelerle ticaret cirosu 7,3 milyar doları aştı. 20 milyar doları aşan ortak yatırım portföyümüzün ise yaklaşık yüzde 80'i enerji sektöründe yoğunlaşıyor. Ortak yatırım fonları ve çok sayıda proje, özellikle enerji sektöründeki işbirliklerimiz, ekonomik büyümeye önemli katkıda bulunuyor." dedi.

Geçen yıl ve bu yıl ocak-kasım döneminde Bakü Tiflis Ceyhan boru hattıyla yaklaşık 53 milyon ton Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan petrolünün Türkiye'ye ve uluslararası pazara ulaştırıldığını ifade eden Şahbazov, "Bu dönemde Türkiye'ye 18,7 milyar metreküp doğal gaz arzı sağlanırken Avrupa ülkelerine Türkiye üzerinden 24,6 milyar metreküp doğal gaz ulaştırıldı. Bu yıl Macaristan'a gaz arzı geçen yıla göre 7 kattan fazla arttı." diye konuştu.

Şahbazov, Azerbaycan'ın TDT çerçevesinde Türk devletleriyle ikili ve bölgesel projeler aracılığıyla işbirliğinin yeni bir aşamaya girdiğini vurgulayarak, "Uzun yıllardır bölgenin ve Avrupa'nın enerji güvenliğinde belirleyici rol oynayan Azerbaycan-Türkiye Stratejik Enerji Ortaklığı, Bakü-Tiflis-Ceyhan, Bakü-Tiflis-Erzurum, TANAP ve Güney Gaz Koridoru projeleriyle başarıyla genişliyor. Iğdır-Nahçıvan Doğalgaz Boru Hattı'nın devreye girmesi, Türkiye Petrollerinin Şafak-Asiman Projesi'ne katılması ve bugüne kadar Suriye'ye 366 milyon metreküp doğal gaz ulaştırılması stratejik ittifakımızın yeni başarılarını ortaya koymaktadır." değerlendirmesinde bulundu.

"Yeşil Enerji Koridoru"nun tarihte ilk kez Türk ülkelerinin elektrik sistemlerini birbirine bağlayacağını belirten Şahbazov, "Zengezur Koridoru ise bu enerji akışının Türkiye'ye iletilmesini sağlayarak Orta Asya Azerbaycan Türkiye Enerji Köprüsü'nü oluşturacaklar. Şu anda Bu projelerle ilgili çalışmalar hızlı bir şekilde devam ediyor." ifadelerini kullandı.

- Kazakistan'dan ortak enerji projelerine davet

Kazakistan Enerji Bakan Yardımcısı İlyas Bakytzhan, Türk devletleri arasında her düzeyde düzenli işbirliğine ivme kazandırmaya büyük önem verdiklerini vurgulayarak, "Yenilenebilir ve alternatif enerji kaynakları, fosil yakıtlar, nükleer enerji güvenliği, hidrojen enerjisi geliştirme, enerji tasarrufu ve enerji verimliliği ve dijital dönüşüm alanlarında orta vadede işbirliklerimizi geliştirmeyi hedefliyoruz." diye konuştu.

Bölgesel enerji bağlantısını iyileştirme amacıyla enerji rotalarının çeşitlendirilmesine yönelik ortak bir çalışma yürütülmesi gerektiğine işaret eden Bakytzhan, petrol ve doğal gaz arama, geliştirme ve taşıma altyapısının geliştirilmesine dair yatırım çekilmesi ve devlet desteklerinin güçlendirilmesi önerisinde bulundu.

Bakytzhan, bu kapsamda doğal gaz, sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ve hidrokarbon gaz pazarının işlenmesini önceliklendirdiklerini belirterek, "Tüm ilgili tarafları bu alanda ortak projeleri hayata geçirmek için işbirliği yapmaya davet ediyoruz." dedi.

Dijital teknolojilerin hızlı gelişiminin, enerji sistemleri verimliliğini ve güvenilirliğini artırmada kilit bir faktör olduğunu vurgulayan Bakytzhan, "Bu bağlamda ortak bölgemizde enerji dijital dönüşümü için ortak bir uzmanlar için bir merkez oluşturmanın çok önemli olduğunu düşünüyoruz." diye konuştu.

- "TDT bünyesinde enerji piyasasının kurulması fikrini destekliyoruz"

TDT Genel Sekreteri Büyükelçi Kubanıçbek Ömüraliyev de TDT arasındaki enerji işbirliklerinin önemine dikkati çekerek, "TDT'de özellikle enerji hatlarını revize etmek, iletim hatları oluşturmak, enterkonnekte elektrik sistemlerini hayata geçirmekle sürdürülebilir enerji güvenliğini hep birlikte sağlayabiliriz. Bu şekilde sadece kendi bölgemizde değil, bütün dünyaya enerji tedarik edebiliriz. Türkiye'nin teşkilata sağlayacağı avantajlardan en iyi şekilde istifade etmeliyiz. Ortak önceliğimiz enerji güvenliğini güçlendirmek." ifadelerini kullandı.

Özbekistan Enerji Bakanı Curabek Mirzamahmudov da TDT'nin daha güçlü entegre olabilmesi için ülkelerin enerji alanında güçlerini birleştirilmesi gerektiğini belirtti.

Özbekistan'ın Azerbaycan ve Kazakistan'la "Yeşil Enerji Koridoru" projesini hayatı geçirmeye çalıştığına işaret eden Mirzamahmudov, "Yenilenebilir enerjiyi Avrupa'ya ihraç etmek en büyük amacımız. Türkiye ve Kırgızistan da koridora dahil olmak istiyor. İki ülkenin sürece katılımını destekliyoruz. Böylece projenin stratejik önemi daha da artacak." değerlendirmesinde bulundu.

Mirzamahmudov, konuşmasını şöyle sürdürdü:

"İlk olarak enerji alanında ortak bir çaba başlatmalıyız, işbirliğimizi artırmalıyız, ileri teknolojileri birbirimizle paylaşmalıyız ve yeşil gündemi hep birlikte sahiplenmeliyiz. İkinci olarak, yeşil bir iletim konsorsiyumu kurmalıyız. Yenilenebilir enerjide ortak projeleri alanında hayata geçirmeliyiz. TDT bünyesinde enerji piyasasının kurulması fikrini destekliyoruz ve daha önce de söylemiş olduğum gibi yeşil enerji koridor projesi daha da genişletilmeli. Gündeme gelen enerji projeleri için TDT'te ayrıntılı bir yol haritası hayata geçirilmeli. Orta Asya'dan, Kafkaslar, Türkiye dahil Avrupa'ya kadar uzanan yeni bir sistem kurabiliriz."

KKTC Dışişleri Bakanı Tahsin Ertuğruloğlu da TDT çatısı altında enerji alanında giderek derinleşen işbirliğinin Türk dünyasının ortak vizyonuna güç ve dinamizm kattığını söyledi.

Ertuğruloğlu, KKTC'nin küçük bir ada devleti olmasına rağmen enerji açısından taşıdığı fırsatlar bakımından Türk dünyası için önemli potansiyele sahip olduğunu anlattı.

Türk devletlerinin bugüne kadar sergiledikleri destek ve dayanışma için şükran duyduğunu belirten Ertuğruloğlu, "Doğu Akdeniz'deki bu hassas dönemde Rum tarafına çağrıda bulunarak gerginliği artıran tek taraflı adımlar yerine adadaki iki devlet arasında diyalog ve işbirliğini esas alan bir yaklaşımın benimsenmesinin bölgesel istikrar bakımından zorunlu olduğuna inandığımızı vurgulamak istedim." ifadelerini kullandı.

- Teknoloji ve yeşil girişimlere odaklanan bölgesel bir merkezin kurulmasını hedefliyoruz

Kırgızistan Enerji Bakanı Taalaybek İbrayev enerji işbirliğinin stratejik bir öncelik olduğunu, bu sayede bölgede uzun vadeli işbirliğinin daha sürdürülebilir olabileceğini söyledi.

Daha düşük karbonlu bir büyümenin önceliklenmesi gerektiğine işaret eden İbrayev, "Enerji güvenliği, enerji sistemlerinin dirençliliği, yeni teknolojilerin uygulanması ve iklim değişikliği gibi pek çok konu kamu politikalarını derinden şekillendirmeye devam ediyor. Stratejik ilişkilerin çok hızlı şekilde gelişmesi ve TDT'de bulunan enerji bakanları arasındaki bu güzel işbirliğinin devam etmesi, kardeşlik ve dostluk duyguları içerisinde geleceğe daha parlak bakmamızı sağlıyor. Teşkilatımızın daha da güçlenmesine katkıda bulunuyor." dedi.

İbrayev, TDT'nin bir tebliğ imzalayarak teknoloji ve yeşil girişimlere odaklanan bölgesel bir merkezin kurulması kararını aldığını anımsatarak, şöyle devam etti:

"Bu girişim, 11. Devlet Başkanları Zirvesi'nde de Bişkek'te 24 Kasım’da gerçekleşti. Kırgız Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı da işbirliğimizin derinleştirilmesi gerektiğinin, TDT'de bulunan Türki devletlerin arasında özellikle yenilenebilir enerjide işbirliğinin artırılmasında büyük potansiyel olduğunun altını çizdi. Böyle bir merkezin kurulması bölgede Türki devletler arasındaki işbirliğinin desteklenmesini sağlayacak ve 21. yüzyıla has iklim değişikliği ve daha güvenilir bir enerji sistemi oluşturmak gibi önemli ihtiyaçlara hitap edecek."

- Enerji alanındaki kırılganlık bölgesel işbirliğinin önemini gösteriyor

Macaristan Dışişleri ve Dış Ticaret Bakanı Peter Szijjarto, enerji tedariki söz konusu olduğunda karşılaştıkları en büyük sorunun bunun siyasi veya ideolojik bir mesele olarak ele alınması olduğunu söyledi.

Bunun çok tehlikeli ve zararlı kararlar alınmasına sebep olduğunu ifade eden Szijjarto, "Örneğin, enerji tedarik hatlarının fiziksel ve yasal olarak saldırı altında olması bunlardan biri ya da enerji kaynaklarının teslimat hatlarının yasal ya da siyasi kararlarla engellenebildiğini görüyoruz." diye konuştu.

Szijjarto, REPowerEU projesi kapsamında "yasal bir oyun" oynandığını ifade ederek, şunları söyledi:

"Sizlere bunu bir referans olarak sunmak istiyorum. Demokrasilerimizin kalitesi bu tür önlemler alan bir Avrupa Birliği (AB) tarafından sorgulanıyor. AB'nin kurucu anlaşmalarında enerji ulusal mesele olarak ele alınıyorken, şu an AB'de bunun ihlal edildiğini görüyoruz. Slovak dostlarımızla karar verdik ve Avrupa'daki mahkemeye birlikte dava açtık ve bu önlemin, kararın iptalini talep ettik. Eş zamanlı olarak bu önlemin yürürlüğe konmasının da dava sonuçlanana kadar ertelenmesini talep ettik."

TDT'de enerjiden sorumlu bakanların işbirliğinin önemine dikkati çeken Szijjarto, Macaristan enerji şirketi MOL ve Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) işbirliğini de gelecekte Karadeniz’de yönetilecek tüm keşif çalışmaları açısından olumlu gördüğünü sözlerine ekledi.