
Mehmet Y. ULUTAŞ
Kaliforniya Yangınlarının Detaylı Analizi
Karakterini ve beyefendiliğini çok beğendiğim üst düzey bir siyasetçi dostumun isteği üzerine Kaliforniya Yangınlarını daha detaylı bir şekilde inceledim ve tespit ettiklerimi sizlerle başlıklar halinde paylaşmak istiyorum.
An İtibariyle Zararın Boyutları Nelerdir?
- 24 ölü var ve bu sayı artabilir.
- İki ayrı yerde büyük yangınlar devam ediyor.
- Los Angeles tarihinde yaşanan en büyük yangın felaketi.
- 16 bin hektar alan yandı.
- 12 binden fazla bina yanarak küldü oldu.
- 150 milyar Dolar maddi zarar var.
- 105 bin kişi tahliye edildi.
- 35 bin ev ve iş yerinin elektriği kesik.
- Terk edilen evlere girip yağmacılık yapan 29 kişi tutuklandı.
- Birçok yerde akşam 6 ile sabah 6 arasında sokağa çıkma yasağı var.
- 400 milli muhafız görevlisi iş başında.
- Halka duman ve hava kirliliğinden korunabilmeleri için evde kalmaları tavsiye ediliyor.
Los Angeles bu Yangına Hazır mıydı?
- Yangın suyu hidrantlarında basınç düşüklüğü vardı.
- Santa Ynez rezervuarı bakım için kapatılmıştı ve içi boştu.
- Los Angeles Belediye Başkanı Karen Bass yangın başladığında Gana’da seyahatteydi.
- Yangın başlamadan önce İtfaiye Şefi yayınladığı bir bildiride bütçe kesintilerinin acil durumlara müdahale kapasitelerini olumsuz etkilediğini beyan etmiş.
- Aynı İtfaiye Şefi yangınlar başladıktan sonra yangına hazırlıksız yakalandıkları iddiasını reddederek bunun ne hazırlıksız olma, ne de hatalı karar verme problemi olmadığını, sadece bir doğal afet olduğunu söyledi!
- Kaliforniya Valisi Gavin Newsom (Trump’ın kazandığı seçimlerde Demokrat Parti’nin Başkan Aday Adaylarından birisiydi) bağımsız bir soruşturma başlattı.
Yangına Neler Sebep Oldu?
- Henüz netleşmiş bir sebep yok ama şimşek çakması değil.
- Kundaklama veya yüksek gerilim hattından kaynaklanan bir kıvılcım sebebiyle olduğuna dair henüz bir kanıt yok.
- Çok yağmurlu geçen 2022/23 sezonunda büyüyen çalılar/otlar çok kurak geçen 2023/24 sezonunda kurudu ve yanmaya çok elverişli hale geldi.
- Ekim ayından bu yana Los Angeles’ta sadece 4 milimetre yağmur yağdı.
- Yangınların kontrol altına alınmasını engelleyen şiddetli ve sıcak esen Santa Ana rüzgarlarının bir süre daha devam etmesi bekleniyor.
- Yangınları iklim değişikliğine bağlayanlar da var.
Yanan Herşey Sigortalı mı?
- Hayır. 150 milyar Dolar maddi zararın sadece 8 milyar Doları, yani sadece %5 civarı, sigortalı.
- Kaliforniya birçok sigorta şirketlerinin çıktığı bir pazardı çünkü geçmişte yaşanan yangınlar ve diğer afetler bu şirketlerin elde ettiği karları siliyordu. Örneğin ABD’nin en büyük sigorta şirketlerinden State Farm Insurance geçen sane yangınların olduğu Palisade bölgesindeki poliçelerin %70’ini yenilemedi.
- Sigortası yenilenmeyen evler ya sigortasız kaldı ya da FAIR adındaki eyaletin işlettiği sigorta kurumundan poliçe alabildi. An itibariyle FAIR sigortası güvencesi altında bir önceki seneye nazaran %61 artışla 458 milyar Dolar değerinde emlak var.
- FAIR ve diğer özel sigorta şirketleri maliklere ödeme yapabileceklerini ama bu masrafları ileriki yıllarda poliçe bedellerini arttırarak çıkaracaklarını açık açık söylüyorlar!
Neden Yeterince Su Yoktu?
- Kaliforniya ABD’nin tarım merkezi.
- Kaliforniya son on yıllar içerisinde oldukça düzensiz yağış alan bir eyalet. Nitekim son iki sene öncesine dek 10 sene süren bir kuraklık yaşandı. Sonrasında iki sene çok şiddetli yağışlar aldı.
- Los Angeles’i Colorado Nehri besliyor ama aynı nehirin suyunu Denver ve Phoenix gibi 2 büyük metropol daha kullanıyor. Bu şehirlerin de son yıllarda büyüdüğünü hesaba katarsak, nehrin son durağı olan Los Angeles’a gelen su miktarının her geçen sene azaldığını düşünebiliriz.
- Eyalet rezerv su miktarını dengelemek adına yer altı ve yer üstü rezervuarlar inşa etti.
- Ama bunlar 1994 yılında özelleştirilmiş.
- Satın alan ve yöneten şirket ise ABD’nin fıstığını, narını, bademini ve daha bir çok mahsulü üreten Wonderful Foods.
- Bir tek badem üretmek için 4 litre su gerekiyor.
- Dolayısıyla bu şirketin zaten az olan rezerv suyu devasa boyutlardaki fıstık ve badem bahçelerini sulamak için kullandıkları yönünde iddialar var.
- Şirketin sahipleri yaklaşık 13 milyar Dolar servete sahip Amerikalı musevi bir çift olunca yapılan her eleştiri ve iddia hemen anti-semitik olarak algılanıyor ve bu haberlerin önü kesiliyor.
Yangınları söndürmede yapılan beceriksizliklerin ve hataların, belki işlenen günahların ve suçların tespiti gümbürtüye gidecek gibi görünüyor. Çünkü başarısızlığı kimse sahiplenmek istemez! Ama zaten yaşaması pahalı olan Kaliforniya eyaleti daha da pahalı ve yaşanmaz bir eyalet olacak!
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.