Türkiye’nin sosyal fay hatları diyebileceğimiz sosyal yapısı zayıflayınca hastalık yapabilen dış tahriklere açık bazı sosyal özellikleri vardır. Bunlar ana hatlarda Kürt-Türk çatışması, Laik-Dindar gerginliği, Alevi-Sünni ayrılığı olarak özetlenebilir.

Kürt sorunu cumhuriyetin ilk yıllarından beri bir çatışma nedeni olmuş özellikle son 50 senede terör boyutuna taşınmış ve Türk-Kürt birçok vatandaşımızın hayatını kaybetmesi ile sonuçlanmıştır. Ayrıca yıllarca süren bu çatışmalarda sosyal ve ekonomik birçok kayıplar yaşanmıştır

Daha önce de denenmiş çözüm süreçleri bu defa devletin kararlı tutumu, PKK’nın kendini feshi ve silah bırakmasıyla yeni bir safhaya gelmiştir. PKK’nın kendini feshi ve silah bırakması terörün bitmesi manasına geldiği için sevinçle karşılanmış toplumun her kesiminin desteğini almıştır

Ancak toplumdaki acılar, yaralar, sosyal ve siyasi fay hatları onarılmazsa bu fay hatlarının sosyal bünyenin zayıflaması ile beraber tekrardan tetiklenme ve Türkiye’nin başına problem olma ihtimali vardır. Ayrıca süreç iyi yönetilmez ve tam anlatılmaz ise aşırı milliyetçi tepkilerin yol açacağı Türk Sorunu riskini de iyi değerlendirmek gerekiyor.

Bu nedenle devletin ve siyasal aklın gayretleri ile terörün bitmesi çok önemli olmasına rağmen yeterli değildir. Sivil toplumun da toplumsal kucaklaşma ve barışma adına sosyal,siyasi, ekonomik ve dini açıdan yapması gereken birçok önemli görevler vardır

Sağduyulu sivil toplum kuruluşları Kürt sorununun çözümü için İslam'ın kardeşlik, adalet ve eşitlik ilkelerinitemel alarak çözüm yolları geliştirilebilir. İşte bazı öneriler:

1- Sivil Toplum Kuruluşları Kürt sorununun çözümüne katkı sağlayacak projeler geliştirmelidir. Eğitim, sosyal yardımlar ve kültürel faaliyetler aracılığıyla İslam kardeşliği esasında toplumda birlik ve beraberlik sağlanabilir.

İslam, çatışmaların barışçıl yollarla çözülmesini teşvik eder. İslam kardeşliği temelinde Kürt ve Türk toplumları arasında diyalog ve uzlaşma mekanizmaları kurulmalıdır. İslamî bir yönetim anlayışıyla tüm Müslümanların adalet ve eşitlik içinde yaşaması sağlanabilir. Bu bağlamda, ulusalcı-Kemalist anlayış yerine İslamî değerler esas alınmalı adalet, eşit vatandaşlık ve kardeşlik temelinde bir yönetim modeli uygulanmalıdır.

Aşiretler arasındaki ihtilafların hatta kan davalarının toplum tarafından sevilen Seyyid ve alim kanaat önderlerinin hakem olarak araya girmesi ile halledildiğine şahidim.

2- İslamî Kardeşlik ve Birlik Vurgusu önemlidir. Müslümanlar arasında ulus devletin ve ırkçı anlayışın oluşturduğu etnik ayrımcılığın önüne geçmek için eşit vatandaşlık, kardeşlik, ümmet bilinci güçlendirilmelidir. İslam, tüm Müslümanları eşit kabul eder ve etnik kimlikten bağımsız olarak kardeşlik bağlarını teşvik eder. Sivil toplum vakıflar ve dernekler bölgede İslam kardeşliğin yeniden tesisi için sosyal veekonomik çalışmalarını yoğunlaştırmalıdır

3- Bölgede İslam kardeşliğin tekrardan tesisi için her Türk bir Kürt kardeşi edinmeli her Kürt de bir Türk kardeşi edinmeli ve toplumda kardeşlik hukukunu aralarında tesis edecek şekilde gayret etmelidir. İslam kardeşliği esaslarında eşit ve gerçek kardeşlik olması önemlidir yoksa ulusalcı mantıkla üvey veya küçük kardeş muamelesi değil. Kürt insanı kardeşlik vurgusundan daha önce uygulanan ulusalcı-baskıcı anlamıyla rahatsız olmaktadır.

1984 yılında terör olaylarının ilk başladığı zamanlarda sohbetlerde mutlaka bir Kürt -Türk kardeş edinmemiz gerektiğini dış mihrakların terör oyununu bozmanın en etkili yollarından birisinin bu olduğunu düşünüyorduk. Yeni dönemde terörsüz toplum hedefine yürürken bir bayram ve kardeşlik havasının hâkim olması çok önemlidir.

4- Adalet ve İnsan Hakları konusunda eşit vatandaşlık hakları gözetilmeli, Kürtlerin kültürel hakları, dil özgürlüğü ve siyasi temsil gibi konular İslamî adalet anlayışı çerçevesinde ele alınmalıdır. Hz. Ömer’in yönetim anlayışı gibi, halkın haklarını koruyan bir sistem oluşturulmalıdır.

İnsan Hakları ve Hukuki Reformlar İçin Sivil toplum kuruluşları insan hakları ihlallerine karşı birlikte hareket etmeli ve hukuki düzenlemeler için hükümete öneriler sunmalıdır

5- Dini ve tasavvufi hassasiyetler gözetilerek bu konuda geleneksel İslami eğitim kurumları ihya edilmeli ve günümüz hayat şartlarıyla bağlaştırılmalıdır. Doğudaki İslami geleneksel eğitim veren medreselerin imam hatiplerle ve İlahiyat fakülteleri ile bağlantısı sağlanmalı, hayatiyeti devam ettirilmelidir. Bölgedeki üniversiteler ve ilahiyat fakülteleri bölgenin geleneksel medrese eğitimi ve dergâhlarıyla işbirliği yapmalı ve birlikte eğitim çalışmaları yapmalıdır.

6- Türkiye’de kardeşliğin ve barışın çimentosu olan İslami ilimleri topluma yaymak için dünya çapında İslam Üniversiteleri Türkiye’nin merkezi şehirlerinde Van, Diyarbakır, Erzurum, Ankara ve İstanbul’da kurulmalıdır.

7-Bölgedeki tarihi ve dini önemi olan alanların ihya edilmesi ve yaşanılır, ziyaret edilir duruma getirilmesi önemlidir.Urfa’daki Eyüp Nebi pınarı, Diyarbakır’daki sahabe kabirleri bu açıdan önemlidir. Ayrıca Şırnak’taki Seyit Taha hazretleri kabri ve köyü ihya edilmelidir. Bölgenin manevi açıdan merkezi yerleri her yerden gelecek ziyaretçilere açılmalı manevi bağlar güçlendirilmelidir.

8- Ekonomik Kalkınma ve İstihdam Projeleri ile bölgesel kalkınmayı teşvik ederek ekonomik eşitsizlikler azaltılmalı ve sosyal barış güçlendirilmelidir. Özellikle bölgenin geçim kaynağı olan tarım ve hayvancılık desteklenmeli, köye dönüşler teşvik edilmelidir.

9- Sivil toplum örgütleri Kürt ve Türk toplumları arasında kültürel etkileşimi artıracak projeler geliştirilerek ortak değerler ön plana çıkarılmalıdır. Diyarbakır Anneleri ve Peygamber Sevdalıları gurupları buna güzel bir örnektir.

10- Bağımsız Medya ve Bilgi Akışı güçlendirilmeli, tarafsız ve objektif haber kaynakları desteklenerek, yanlış bilgilendirme ve kutuplaşmanın önüne geçilmelidir. Toplumda yanlış bilgilerin ve önyargıların giderilmesi için eğitim programları düzenlenmeli, kültürel çeşitlilik ve birlikte yaşama bilinci artırılmalıdır.

Bu öneriler, sivil toplumun Kürt-Türk sorununun çözümüne katkı sağlaması için önemli adımlar olabilir.

Dr. Selahattin Semiz