Bu konuya önce aile içinde ana baba ve evlatlar arasındaki ilişkilerin nasıl olması gerektiğini bildiren ilahi ve nebevi emir yasak ve tavsiyeleri bazı ayeti kerimeleri ve hadisi şerifleri paylaşmakta fayda görüyorum.

Evlatların Ebeveynine Karşı Davranışları Hakkında Ayeti Kerime ve Hadisi Şerifler:

‘’Allah CC Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyurmaktadır: Rabbin ondan başkasına ibadet etmemenizi ve anne babaya iyilik etmenizi emretmiştir. İkisinden birisi yahut her ikisi senin yanında ihtiyarlık çağına ulaşırsa, sakın onlara öf bile deme; onları azarlama onlara güzel söz söyle; onlara rahmet ve şefkat dolu tevazu kanadını ger. Onlara alçak gönüllü ve şefkatli davran ve onlar hakkında dua edip şöyle de: Ey Rabbim, bunlar küçükken beni nasıl yetiştirip büyüttülerse, sen de onlara merhamet et, acı." (İsra Suresi, ayet 23-24)

Bir başka ayet-i kerimede şöyle buyurmaktadır: "Biz insana anne ve babasını tavsiye ettik anası onu zayıflık üstüne zayıflık çekerek karnında taşımıştır. Onun (memeden) ayrılması da iki yıl içinde olmuştur onun için biz insana bana ve ana babana şükret dönüş banadır diye öğüt verdik." (Lokman Suresi, ayet 14) .

"Babanın sevgisini muhafaza et. Eğer o sevgi bağını koparırsan Cenab-ı Hak da senin feyz ve saadet nurunu söndürür" Hadisi Şerif

"Sende senin malların da babanındır" Her baba ve büyükbaba muhtaç olduğu şeyi tayin olduğu şekilde oğlunun veya kızının malından alır. Aralarında teklif yoktur. Hadis iŞerif

Bazı evlatlar vardır ki babasına muhtaç olduğu şeyi vermek bir tarafa selamını bile almak istemez.
Rasul (AS) efendimize: ilk önce iyilik edilecek kimdir? diye sorulduğunda cevaben: "Anandır anandır anandır. Sonra baban sonra da yakınlık derecesine göre diğer yakınlarındır" buyurmuşlardır

"Ana- babanın gönüllerini alan onlara güzel davrananlara müjdeler olsun Dünyada ömürlerinin bereketini görenler anasının ve babasının rıza ve dualarını alanlardır"

"Büyük günahların en büyüğü Allah'a ortak koşmak ana-babasına karşı asi olmak yalan yere yemin etmek ve birde hakim karşısında Allah'ın adını anarak yemin etmektir.

(Ana-babaya karşı gelmek büyük günahtır.) [Buhari]

(Ana-babasına asi olan Cennete giremez.) [Nesai]

(Ana-babasına karşı gelenin ömrü bereketsiz ve kısa olur.) [İslam Ahlakı]

Görüldüğü gibi bu ayetlerde Allah-u Teala anne babaya iyilik etmeyi, onlara şükretmeyi kendi ibadeti ve şükrüyle yan yana zikretmiştir. Bu da Anne babanın Yüce Allah indindeki makamını ve onlara iyilik ve itaat etmenin önemini göstermektedir. Onun için anne, babaya itaat etmek günah olan şeyler haricinde farzdır. Hatta anne baba evladını sünnet olan bir ameli yapmaktan nehyedip başka bir işe emrederse onların dediğini yapması gerekir.

Bir gün bir kişi Resulullah'a (s.a.s) gelerek ya Resulullah dedi, anne babanın evlatları boynundaki hakkı nedir? Sevgili Peygamberimiz şöyle buyurdu: "Onlar senin cennet ve cehennemindir."[1]

Yani onlara yapacağın iyilikler ve onlara karşı vazifelerini yerine getirmenle cenneti kazanabilirsin. Ama onlara karşı vazifelerini yerine getirmezsen cehennemi hak etmiş olursun.

Hz. Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: "Anne babaya iyilik yapmak en büyük farizadır."[2]

İmam Sadık (a.s): "Allah anne babaya iyilik etmeyi emretmiştir" ayetini şöyle açıklamıştır: "İyilik etmek onlarla iyi geçinmek ve ihtiyaçlarını ağız açıp istemeden yerine getirmektir..."[3]

Yine Resul-i Ekrem (s.a.a) şöyle buyurmuştur: "Kim ömrünün uzamasını ve rızkının bollaşmasını istiyorsa, anne babasına iyilik etsin ve akrabalarına sılayı rahimde bulunsun."[4]

Cihad, fisebilillah [Allah yolunda] sadece kılıç sallamak değildir. Ana-babaya veya evlada bakmak da cihaddır. Ele muhtaç olmamak için çalışmak da cihaddır.) [Deylemi]

Anne ve babaya şefkatle bakmak, hac sevabına vesile olur.

Anne-babanın kalbini hoşnud etmek, yüzüne şefkat ve sevgiyle bakmak, Cenab-ı Hakkı çokça razı eder.

Resulullah (asm) anne-babanın yüzüne şefkatle bakanın sevabı hususunda şöyle buyurmuştur: Peygamber Efendimiz (asm):

“Anne-babanın yüzüne merhametle bakana, hac ve umre sevabı yazılır.” buyurunca:

“Günde bin defa bakarsa da böyle midir?” denildi. Cevaben buyurdu ki:

Günde yüz bin defa baksa da…” [2]

Anne-babanın yüzüne sevgiyle bakmak dahi ibadet olarak yazılır.

“Ana-babanın yüzüne sevgi ile bakmak ibadettir.” [3]

“Kim ana-babasının yüzüne şefkat ve merhametle bakarsa, Allah-ü Teala onun için makbul olan bir haccın sevabını yazar.” [1]

Kaynaklar:

[1] Nehc’ul- Fesaha

[2] Riyaz’ün Nasihin

[3] Ebu Nuaym

Kocaların hanımlarına karşı:

Ebu Hureyre (Radiyallahu Anh) şöyle dedi:

“Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem): ‘Mü’minlerin iman yönünden en mükemmeli, onların ahlakı en güzel olanıdır! Mü’minlerin en hayırlısı, kadınlarına hayırlı olanıdır’ buyurdu

Evladın ana baba üzerindeki hakları ile ilgili Hadisi Şerifler

1.Çocuğa güzel bir ad koymak, evladın baba üzerindeki haklarındandır.[Beyheki]
2.Çocuğu güzel terbiye, evladın babasındaki haklarındandır.[Beyheki]
3.Evladınıza ikram edin, onları edepli, terbiyeli yetiştirin!) [İbni Mace]
(Çocuğu terbiye etmek torunlara sadaka vermekten daha sevaptır.) [Tirmizi]
4. Çocuğa karşı şefkatli davranmalıdır! Peygamber efendimiz aleyhisselam, torununu öperken biri görüp, (Ya Resulallah, benim on çocuğum var, hiç biriniöpmem) dedi. ona, (Merhamet etmeyen merhamet bulamaz) buyurdu. (Buhari)
Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Çocuklarınızı çok öpün, her öpmenizde Cennetteki dereceniz yükselir.) [Buhari]
(Çocuk kokusu Cennet kokusudur.) [Taberani]
5. Çocuklara beddua etmemelidir. İbni Mübarek hazretleri, çocuğunu şikayet edene, (Çocuğa beddua ettin mi?) dedi. O da, evet deyince, (Çocuğun ahlakını sen bozdun) buyurdu.
6. Çocuklara iyilik etmelidir! Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Evladınıza ikram edin, ana-babanın sizde hakkı olduğu gibi, evladınızın da sizde hakkı vardır.) [Taberani]
7. Çocuklar arasında adalete riayet etmelidir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Hediye verirken çocuklarınız arasında eşitliğe riayet ediniz!)[Taberani]

Hamilelikle İlgili Hadisi Şerifler

Siz şöyle şehid olursunuz: Harpte ölmekle, taunla, suda boğulmakla, iç illetiyle, hamile iken ölmekle. Ravi: Hz Ebu Bekir İbni Hafs (r.a.)

Abdurrahman b.Avf'tan (r.a) nakledilen bir hadiste Peygamber Efendimiz (s.a.v) şöyle buyurmuştur. ‘’Bir kadın hamile kaldığında onun için gündüz oruçlu, gece namazlı, Rabbi'ne gönülden teslim olmuş mücahid sevap ve mükafatı olur. Doğum ağrısı tuttuğunda hiç kimse onun ne kadar sevap ve mükafat kazandığını hakkıyla idrak edemez. Çocuk doğunca bebeğe süt emziren anasına, her süt emzirişinde bir canlıyı ihya etmişçesine sevap verilir. Çocuk büyüyüp memeden kesilme zamanı gelince vazifeli melek annenin her iki omuzuna vurarak derki:

Hiç günahın kalmadı, pak oldun. Haydi işe günahsız olarak başla!

(Bir kadının kocası kendisinden razı olduğu halde hamile kaldığında Allah yolunda gündüz oruç tutup gece ibadet eden bir kişinin sevabı kadar ona sevap verilir. Doğum sancısı tutunca ona verilecek sevabı ancak Allahü teâlâ bilir. Doğum yapınca çocuğun emdiği her yudum süte karşılık kendisine bir sevap yazılır. Gece çocuk onu uykusuz bırakınca Allah rızası için 70 köle azat etmiş gibi sevap kazanır. Ey Selâme, bunları söylemekteki maksadımı biliyor musun? Namusunu muhafaza eden, kocasına itaat eden ve kocasından gördüğü iyilikleri inkâr etmeyen saliha hanımları kastediyorum.) [Taberani]

Değerli okuyucu bu ayet ve hadisi şerifler ışığında aile içi günümüzdeki sorunları irdelemek istiyorum. Yazının devamı haftaya .