Türkiye’nin en gelişmiş ikinci derece illeri genelde ana pazarlara yakın yörelerdir; mesela Kocaeli, Manisa, Eskişehir gibi. Oysa Güneydoğu ülkenin ana pazarlarına, mesela İstanbul’a, coğrafik olarak çok uzaktir. Ayrıyeten, uzağı yakın edecek bölgenin kara, hava ve demiryolları yeterli değildir.

Davos ruhu ve Türkiye’nin komşu ülkelerle sürdürdüğü sıfır problem politikaları Güneydoğu için sınırların ve mesafelerin önemini azaltmiş, yeni fırsatlar doğurmuştur. Mardin Türkiye ekonomisinin en büyük pazarı İstanbul’a 1,094 km, Antep ise 849 km uzaklıktadır. Oysa, Antep Şam’a sadece 407 km, Mardin ise 583 km uzaklıktadır. Aynı şekilde, Antep, Beyrut’a 392 km; Mardin, Bağdat’a 551, Tahran’a ise 971 km ötededir. Bu ülkelerle sınırlarımız çok kalın, ilişkilerimiz çok zayıf olduğunda, belli yörelerimiz kuş konmaz kervan geçmez bir yerdi, şimdi ise konumları avantaja dönme aşamasındadır.

Ancak, fiziki uzaklık artık démodé bir kavramdir. Günümüzde, ulaştırma, haberleşme ve teknoloji alanındaki baş döndürücü gelişmeler artık uzağı yakın etmiş, doğuyla batıyı birleştirmiştir. Dünyanın en büyük üreticisi doğuda (Çin), en büyük tüketicisi ise batıdadır (ABD). Çin’in bugün en büyük müşterisi Amerika’dir. Demek ki üretim yeri ile pazar arasındaki mesafe artık uzak olabiliyor.

Çin kadar gelişmiş otoyolları, hava ve deniz limanları olmayan, alt yapısı yetersiz olan Hindistan ise, aynı dili konuştuğu Amerika’ya fiber optik kablolarla/internet yoluyla bağlanmış, ucuz ve kaliteli işgücüyle bu pazarın bilgi işlem, müşteri hizmetleri ve yazılım merkezi olmuştur.

Bugün Amerika’dan müşteri hizmetleri için aradığınız bir çok firmanın telefonları Hindistan’dan cevaplanmaktadır. Hastanelerde çekilen röntgenler dijital olarak Hindistan’a gönderilmekte, Amerika uyurken orada yorumlanmakta, ertesi sabah doktorların eline ulaşmaktadır. Aynı şekilde, doktorların hastaları hakkındaki raporları ABD’de dijital olarak teybe kaydedilmekte, internet üzerinden ulaştığı Hindistan’da dikte edilmektedir. ABD’nin muhasebe ve vergi işlemleri Hindistan’dan yapılmakta; genel müdürler, Hindistan’dan asistan edinmekte, sunuşlarını hazırlatmakta, araştırmalarını yaptırmaktadır.

Amerika’li öğrenciler para karşılığı internet üzerinden Hindistan’li bir öğretmen veya üniversite öğrencisi ile ders çalışmakta, beraber ev ödevi yapmaktadır. Bir çok Amerikan firmasının bilgi işlem hizmetleri, Ar-Ge işlemleri yine uzaktan Hindistan’dan yapılmaktadır. Amerika ve Avrupa’da bir çok firma bugün üretim işlerini Çin’e ve diğer ülkelere kaydırmıştır. Tedarik zincirindeki gelişmeler, yüksek tonajlı transatlantik gemiler, etkin konteynir sistemi, sadece yük taşıyan devasa uçaklar artık üretim fonksiyonunu pazardan olabildiğince ayırmıştır. Bu devirde, artık mesafenin önemi kalmamıştır.

DEİK’in Türkiye’ye Amerika’dan yatırım çekmek için 2008’de New York’ta düzenlediği bir iş adamları toplantısında Ekonomi Bakanı Sayın Ali Babacan’a latifeyle, “Amerika’li öğrencilerimin Çin ve Hindistan’dan çok korktuklarını, Türkiye’dense hiç korkmadıklarını ve bunun beni çok rahatsız ettiğini” söylemiş ve “ABD’den Türkiye’ye bilgi teknolojileri alanında hiç iş kaydırılıp kaydırılmadığını” sormuştum. Cevap olumsuzdu.

Evet, Hindistan’in önemli mesafe almasını sağlayan bu büyük pastadan Türkiye henüz yararlanamamaktadır. Bunun bir çok sebebi var. En önemlisi dildir. İngilizlerin Hintlilere bıraktıkları en büyük miras belki de İngilizcedir. Hindistan’da çok az okumuş insan vardır ki, İngilizceyi anadili gibi bilmesin. Ortak dil, küresel anlamda, vasat da olsa onların eğitimli insanlarını değerli, süper de olsa bizim eğitimli insanlarımızı faydasız kılmaktadır.

Ayrıca, Çin ve Hindistan’in Amerika ve Avrupa’da çok iyi yetişmiş, iyi organize olmuş güçlü diyasporaları vardır. Kilit noktalara gelmiş bu Çinli ve Hintliler, artık ana vatanlarına önemli ölçüde iş plase etmektedir. Ayrıca, bu iki ülke, fenni ve temel bilimlere önem vermiştir. Çok sayıdaki Hindistan Teknoloji Enstitüsü (IIT) dünya klasmanında teknik eleman yetiştirmektedir.

Biz de Güneydoğu'da Hindistan modeli uygulayabilir miyiz?