OKUMA LİSTESİ

OSMANLI’DAN GÜNÜMÜZE MÜSLÜMAN TOPLUMLARIN MODERNLEŞMESİ

Bazı arkadaşlar okuma programı yapıyor ve kendilerine bir “okuma listesi” oluşturuyorlar. Ancak yola çıkmışken listelerinin isabetli seçimlerle donanmadığı endişesine kapılıyorlar. Elbette vakit dar. Okunacak çok kitap var. Bu konuda aldığım e-maillerle okuma listelerine katkı talebi ile karşılaştım. Aşağıda kendi okuduğum kitapların bir kısım dökümü bulunmakta. Bu kitapların arasına Nurettin Topçu, Remzi Oğuz Arık gibi benim için önemli düşünce adamlarının eserlerini katmadım. Ayrıca edebi nitelikte hiçbir metin de listede yer almadı. Bu liste, yalnızca Türk düşüncesi ile ilgili bir kavramsal dünya kurmaya hizmet ediyor. Dolayısıyla mesela Henri Pirenne gibi (Ortaçağ kentleri) “bizim ortaçağ”ı anlamaya vesile olabilecek yazarları da liste dışı bıraktık. Belki başka bir zaman bu çerçevede yeni bir liste daha yapılabilir.

Osmanlı’dan günümüze modernleşme olgusunu kavrayabilmek için modernleşmenin arka planındaki iktisadî dönüşümü de kavramak gerekiyor. Osmanlı iktisadîyatı sınıf temelinde biçimlenmediğinden ve sınıf savaşımlarına uğramadığından Batı modernleşme tarihinin okunması yöntemiyle ele alınamaz. Batı’da feodal beylerin burjuva sınıfı karşısında kaybolmaları “modernleşme” zihniyetinin ortaya çıkışı ile paraleldir. Modernleşmenin tarihi ile Feodalizmin tasfiyesi senkronize/ eş zamanlı tezahür eder. Bunun anlamı şudur: Batı’da bilim Hristiyanlığın kapitalize edilmesiyle (Protestanlaşmakla- Judeoizme dönmekle) ortaya çıkmış ve feodal beylerin kullandığı teknolojiyi tasfiye etmiştir. Şimdi bu formülü Müslüman toplumlara uygulayamazsınız. Çünkü İslam dünyasında çalışılmış bilim, Batı tarafından iktibas edilmiştir. İlginç bir olgu olarak bu bilim İslam dünyasında “kapitalist” denilecek bir zümre ya da zihniyetle üretilmemiştir. Bunun anlamı şudur: Bugünkü dünyayı modernleştiren bilim, mehazda Müslüman toplumu modernleştirmemekteydi. Başka bir cümle daha: Bu bilim Müslümanların elinde iken onları kapitalistleştirmeden bir modernlik! oluşturmuştu. Artık bu iki cümleden hangisi kabul edilirse edilsin okuma süreci Batı paradigmasına cevapla yüklenecektir.

Aşağıda dökümünü yaptığım okuma listesi kendi şahsım adına okunması zaruri, olmazsa olmaz kabilinden bir listedir. Bu listeye eklemeler yapılabilir. Hatta yapılmalıdır. Ancak Batı paradigması ile karşılaşacak bir okuyucunun bu listedeki eserleri okumadan mevzi kuramayacağına inanırım. Listede eksik varsa o benim eksikliğimdendir.

OKUMA LİSTESİ (Osmanlı- Türkiye Çalışmaları)

ÜLGENER Sabri, Zihniyet ve Din
ÜLGENER Sabri, İktisadi İnhitat Tarihimizin Ahlak ve Zihniyet Meseleleri
GENÇ Mehmet, Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Ekonomi
KEYDER ÇAĞLAR, Türkiye’de Devlet ve Sınıflar
PAMUK Şevket, Osmanlı- Türkiye İktisadi Tarihi (1500- 1914)
ÖZ Mehmet, Osmanlı’da Çözülme ve Gelenekçi Yorumcuları
HAŞİM Ahmet, Müslüman Saati (makale)
TOPRAK Zafer, Milli İktisat- Milli Burjuvazi
DİVİTÇİOĞLU Sencer, Asya Üretim Tarzı ve Osmanlı Toplumu/Marksist Üretim Tarzı Kavramı
KÖPRÜLÜ Fuad, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar
KÖPRÜLÜ Fuad, Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu
OCAK Ahmet Yaşar, Babaîler İsyanı
OCAK Ahmet Yaşar, Türk Sufîliğine Bakışlar
GÜNGÖR Erol, İslam Tasavvufunun Meseleleri
AKYOL Taha, Osmanlı ve İran'da Mezhep ve Devlet
BAYRAM Mikail, Ahi Evran ve Ahi Teşkilatının Kuruluşu
ORTAYLI İlber, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı
ORTAYLI İlber, Osmanlı Devletinde Kadı
BARKAN Ömer Lütfi, Kolonizatör Türk Dervişleri
TÜRKÖNE Mümtazer, Siyasi İdeoloji Olarak İslamcılığın Doğuşu
KARA İsmail, İslamcıların Siyasi Görüşleri
KARA İsmail, Cumhuriyet Türkiyesi’nde Bir Mesele Olarak İslam
BERKES Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma
KÖKER Levent, Modernleşme Kemalizm ve Demokrasi
İNALCIK Halil, Osmanlı’da Devlet Hukuk Adalet
TUNA Korkut, Batılı Bilginin Eleştirisi Üzerine
SAFA Peyami, Türk İnkılâbına Bakışlar
SEZER Baykan, Türk Sosyolojisinin Ana Sorunları
SEZER Baykan, Sosyolojinin Ana Başlıkları
MOLLAER Fırat, Türkiye’de Liberal Muhafazakârlık ve Nurettin Topçu
MOLLAER Fırat, Anadolu Sosyalizmine Bir Katkı
ÖĞÜN Süleyman Seyfi, Türkiye’de Cemaatçi Milliyetçilik ve Nurettin Topçu
ÖZAKPINAR Yılmaz, Kültür Değişmeleri ve Batılılaşma Meselesi
SAİD Halim Paşa, Buhranlarımız
TUNAYA T. Zafer, İslamcılık Akımı
TUNAYA T. Zafer, Batılılaşma Hareketleri
CANSEVER Turgut, İslamda Şehir ve Mimari
CANSEVER Turgut, Ev ve Şehir
MARDİN Şerif, Yeni Osmanlı Düşüncesinin doğuşu
TURAN Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye
TURHAN Mümtaz, Garplılaşmanın Neresindeyiz
TURHAN Mümtaz, Kültür Değişmeleri
TÜRKDOĞAN Orhan, Değişme Kültür ve Sosyal Çözülme
TÜRKDOĞAN Orhan, Milli Kültür, Modernleşme ve İslam
ERAYDIN Selçuk, Tasavvuf ve Tarikatlar
BOLAT Ali, Melamilik
TAHİR Kemal, Notlar/ Osmanlılık- Bizans
MAVERDİ, Ahkam’us Sultaniye
İBN CEMAA Bedreddin, Adl’e Boyun Eğmek
KAHVECİ Niyazi, İslam Siyaset Düşüncesi
ROSENTHAL I.J. Ervin, Ortaçağ’da İslam Siyaset Düşüncesi
FAHRİ Macit, İslam Felsefesi Tarihi
İNAYET Hamid, Çağdaş İslami Siyasi Düşünce
KÜÇÜK Hülya, Tasavvuf Tarihine Giriş
KALLEK Cengiz, Asr-ı Saadette yönetim Piyasa İlişkisi
GÖLPINARLI Abdulbaki, Türkiye’de Mezhepler ve Tarikatlar
ALADA Adalet Bayramoğlu, Osmanlı Şehrinde Mahalle
MUSTAFA Nevin, İslam Siyasi Düşüncesinde Muhalefet
KARA Mustafa, Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi
KAZICI Ziya, Osmanlı Vakıf Medeniyeti
KAZICI Ziya, İslam Medeniyeti ve Müesseseleri Tarihi
ÜLKEN Hilmi Ziya, İSLAM DÜŞÜNCESİ
ÜLKEN Hilmi Ziya, Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi
GÖZE Ayferi, Siyasal Düşünceler ve Yönetimler
BAYRAKLI Bayraktar, Farabi’de devlet Felsefesi
KUTLU Sönmez, Türklerin İslamlaşma Sürecinde Mürcie ve Tesirleri
YAZICI Nesimi, İlk Türk İslam devletleri Tarihi
AKDAĞ Mustafa, Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası
AKDAĞ Mustafa, Türkiye’nin İktisadî ve İçtimai Tarihi
KURMUŞ Orhan, Emperyalizmin Türkiyeye Girişi
KÜÇÜKÖMER İdris, Düzenin Yabancılaşması
ÇAYLAK Adem, Osmanlı'da Yöneten ve Yönetilen
CEM İsmail, Türkiyede Geri Kalmışlığın Tarihi
GÖLE Nilüfer, Modern Mahrem
GÖLE Nilüfer, İç İçe Girişler: İslam ve Avrupa
ARMAĞAN Mustafa, Osmanlı Geriledi mi? (derleme)
ARMAĞAN Mustafa, Gelenek ve Modernlik Arasında
EBU ZEHRA Muhammed, İslamda İtikadi ve Fıkhi Mezhepler
KUBAT Mehmet, HASAN el Basri
ÜNAL ALİ, Kur’an’da Temel Kavramlar
İSFAHANİ Ragıp, MÜFREDAT
Mucem’ul Müferres