Bursa’da “Eski Hamam Yeni Tas”

Memnuniyet garanti, memnun olmayanın parası iade olunur!” Bursa’da mutlaka görülmesi gereken  bir sergi, bir müze var. İmkânı olanlara, sadece bunları görmek için Bursa’ya gitmelerini tavsiye ederim. “Satisfaction guarantie, money back!
 Sergi, eski “Umurbey Hamamı”nda, yeni “Tofaş Sanat Müzesi”ndeki “Eski  Hamam, Eski Tas” sergisi. Müze, eski  “İpeker fabrikası” binalarında açılan yeni  “Bursa Anadolu Arabaları Müzesi”.
Hamam ise, Timurtaş Paşa’nın oğlu Umurbey tarafından1430 yılında inşa ettirilmiş. İnşa edildiği dönemde, hamamın bitişiğinde,  büyük bir kütüphane, kütüphanede  Fars dilinde ve Farsça’dan tercüme binlerce kitap varmış. Hamam geliri kütüphaneyi yaşatacakmış. Hamam çökmüş. Kütüphane yok olmuş.
(Ara not: Osmanlı döneminde Bursa’da 55 hamam inşa edilmiş. İlki 1329’da inşa edilen Orhan Bey Hamamı)
 Bursa’da ipekçilik 1856’da Fransızların getirdikleri buharlı ipek çözücüler ile büyük gelişme göstermiş. 40 ipek  çözüm tesisinde 5 bin Rum, Ermeni ve Türk çalışır olmuş.  Bu tesislerin çoğu Umurbey semtinde, Umurbey Hamamı’nın hemen arkasında İpekçiler Mahallesi’ndeymiş.
(Ara not: İpek  fabrikalarının binalarının  tamamı  terk edilmiş. Bazılarının yıkıntıları duruyor. Çoğunun arsasına konut yapılmış.)

Müze Bursa’ya değer katmış
Tofaş, Jan Nahum’un yöneticiliği döneminde  bir sosyal sorumluluk projesi olarak, belediye ile anlaşarak eski İpeker İpek Fabrikası binalarının kalıntıları için, Vehbi Koç Vakfı ise yıkık durumdaki Umurbey hamamı  için ayrı ayrı  restorasyon projeleri yaptırmış. Tamamı 17 dönüm bir park içinde  bir müze ve bir de sergi salonu ortaya çıkmış.
Binaların müze  olarak, hamamın sergi salonu olarak restorasyonuna ve çevre düzenlemeye 3 milyon dolar harcanmış. Bu işi baştan sona  eski eserler sevdalısı Mimar Naim Arnas yürütmüş. Restorasyon  çok başarılı olmuş. Müzede Anadolu arabaları ile Tofaş’ın otomobilleri  yan yana yer alıyor. Ama sergilenen arabalar ve otomobiller kadar, Anadolu’da tekerlekli araçların tarihi için yapılan sesli, görsel ve yazılı açıklamalar çok ilgi çekici.
Hamam’da  Naim Arnas koleksiyonundan  eski hamam araç gereçleri sergisi var. Ne yazık ki sergi 7 Mart’ta sona ermek üzere düzenlenmiş. İsterim ki, serginin açılmasını sağlayan Tofaş’ın tepe yöneticisi Ali Pandır sergi süresini uzatır. Ve da daha çok ziyaretçi bu sergiyi gezebilir.
(Ara not: Yapı Kredi Kültür Yayıncılık tarafından bastırılan Eski hamam, Eski Tas isimli kitapta hem sergilenen parçaların  fotoğrafları var, hem de hamamlar konusunda çok yararlı incelemeler yer alıyor.)

Karagözcü Şinasi Çelikkol
Bursa’ya her gidişimde, önce Ulucami’ye uğrar, sonra caminin arkasındaki sokaklarda dolaşırım. Geçen cuma karımla caminin arkasındaki Kapalı Çarşı’dan yürümeye başladık.Yol boyu kuyumcularla sohbet ettik. Çoğu siftah edememekten yakınıyordu.
Geçen yıl yastık altındaki altınları, kolundaki bilezikleri satan Anadolu halkının  parasızlıktan altın alma imkânının kalmadığını söylediler.
Aynalı Çarşı’nın başında Şenol Çelikkol’un antikacı dükkânına uğradık. Bir dükkân ileride Şinasi Çelikkol’un eski Anadolu işlemeleri satılan dükkânında çay içtik. Şinasi Çelikkol Bursa’da Karagöz sanatını yaşatan 5-6 ustadan biri. Dükkânda kurulu hayal perdesinde bize küçük bir oyun sergiledi. Kardeşi Şenol def çaldı. O söyledi. O gün Milliyet’te yayımlanan ekonomi haberlerine ve köşe yazılarına dayalı öyle çarpıcı, “hiciv”e dayalı bir “Hacivat Karagöz” sohbeti dinledik ki hayran olduk. (0224-221 87 27)
Koza  Han’ın avlusunda oturduk. Bir simit aldık (50 Kr.), çaylarımızı içtik (50 Kr.) O sırada ikindi ezanı okunuyordu. Her şeye rağmen Bursa’nın havası insanı büyülüyordu..

Önceki ve Sonraki Yazılar